Một trường hợp đáng chú ý gần đây tại Hà Nội đã đặt ra nhiều câu hỏi về tính hợp pháp của các khoản thu tại cộng đồng dân cư. Cụ thể, một người dân đã bị đe dọa và ép buộc nộp 20 triệu đồng tiền ‘quỹ xóm’ khi tiến hành dọn dẹp khu đất của gia đình mình. Sự việc này đã làm dấy lên nhiều quan ngại về việc huy động và quản lý các khoản thu trong cộng đồng.
Luật sư Đặng Văn Cường, Trưởng Văn phòng Luật sư Chính pháp (Đoàn Luật sư TP Hà Nội), đã cung cấp một số thông tin quan trọng liên quan đến vấn đề này. Theo ông, mọi khoản huy động trong cộng đồng dân cư đều phải dựa trên nguyên tắc tự nguyện, công khai và minh bạch. Việc một cá nhân hay nhóm người tự ý đặt ra một mức thu mang tính áp đặt, bắt buộc người khác phải tuân theo là hoàn toàn trái pháp luật.
TS.LS Đặng Văn Cường chỉ ra rằng, đối với các khoản đóng góp tại cộng đồng, Luật Thực hiện dân chủ ở cơ sở đã quy định rất rõ. Các khoản đóng góp, huy động trong cộng đồng dân cư phải tự nguyện, minh bạch, và được sự đồng ý của ít nhất 2/3 số hộ gia đình, với sự giám sát của cơ quan nhà nước và cộng đồng. Điều này nhằm đảm bảo rằng các khoản thu được thực hiện một cách công bằng và minh bạch.
Liên quan đến trường hợp của anh Đ.X.T, người bị đe dọa và ép nộp 20 triệu đồng, luật sư Cường khẳng định rằng đây là hành vi vi phạm nghiêm trọng các quy định về tài chính, kế toán. Việc này không chỉ tiềm ẩn nguy cơ thất thoát, thiếu minh bạch mà còn có thể bị xử lý vi phạm hành chính hoặc thậm chí bị truy cứu trách nhiệm hình sự nếu có dấu hiệu chiếm đoạt hoặc sử dụng sai mục đích.
Trước lập luận của một số người cho rằng ‘đường do dân góp tiền làm thì có quyền thu tiền’, luật sư Đặng Văn Cường khẳng định lập luận này hoàn toàn không có cơ sở pháp lý. Quyền sở hữu tài sản chỉ được xác lập khi có căn cứ hợp pháp. Việc người dân tự nguyện góp tiền làm đường là hành vi vì lợi ích chung, không làm phát sinh quyền sở hữu cá nhân hay nhóm người đối với công trình đó.
Ngoài ra, đường xóm được làm trên đất công, hoặc dùng chung cho cộng đồng, thuộc loại tài sản công thuộc sở hữu toàn dân, do Nhà nước thống nhất quản lý. Việc thu phí sử dụng đường bộ chỉ được thực hiện khi có quyết định của cơ quan nhà nước có thẩm quyền, đi kèm với chứng từ tài chính hợp lệ. Đây là những quy định quan trọng cần được tôn trọng và thực hiện để đảm bảo tính minh bạch và hợp pháp trong việc quản lý và sử dụng các khoản thu trong cộng đồng.