Ở xã Ngọc Tố, thành phố Cần Thơ, có một người trẻ đang âm thầm gìn giữ và phát huy âm sắc truyền thống của nhạc ngũ âm trong đời sống văn hóa, tinh thần của đồng bào Khmer. Anh Lý Minh Tâm, 27 tuổi, người dân tộc Khmer, đã và đang tiếp tục sứ mệnh cao đẹp này.
Anh Tâm sinh ra trong một gia đình yêu nghệ thuật truyền thống Khmer, và đã được nuôi dưỡng bằng những âm thanh ngũ âm vang lên từ ngôi chùa trong phum sóc từ nhỏ. Với tình yêu sâu sắc đối với âm nhạc truyền thống, anh đã học hỏi và tập chơi các nhạc cụ Khmer từ khi còn rất trẻ. “Bà và cha tôi từng là nhạc công chơi các nhạc cụ Khmer trước đây, nên tôi đã mê mẩn các loại nhạc truyền thống dân tộc từ bé”, anh Tâm cho biết.
Đến tuổi 11, trong khi bạn bè cùng trang lứa còn mải chơi các trò chơi trẻ con, thì Tâm đã được tiếp xúc với dàn nhạc ngũ âm, loại nhạc cụ truyền thống Khmer được hợp thành bởi 5 bộ nhạc, được làm từ 5 loại chất liệu khác nhau tạo nên 5 âm sắc riêng biệt gồm: Bộ đồng, bộ sắt, bộ mộc, bộ hơi và bộ da. Với sự chăm chỉ và tình yêu âm nhạc, chỉ trong một thời gian ngắn, anh Tâm đã chơi thành thạo và được chọn vào đội nhạc ngũ âm của chùa Khmer tại địa phương.
Không chỉ là người biểu diễn, khoảng 4 năm nay, anh Tâm còn trở thành người gieo mầm âm nhạc khi trực tiếp dạy nhạc ngũ âm cho các em nhỏ tại các chùa Khmer trong địa phương. Những lớp học diễn ra đều đặn vào các dịp nghỉ hè, buổi tối hay dịp cuối tuần, thu hút các em nhỏ, thanh thiếu niên Khmer yêu âm nhạc truyền thống tham gia.
Ngoài việc truyền dạy, anh Tâm còn nghiên cứu, tìm tòi về quy trình làm ra nhạc cụ ngũ âm. Từ việc chọn loại gỗ, tre phù hợp, xử lý mặt trống đến cân chỉnh âm thanh, tất cả đều được anh tỉ mỉ. Bằng sự tâm huyết và tình yêu nhạc cụ truyền thống, anh Tâm đã tự học tập, tự tìm hiểu và tự chế tác thành công 4 loại nhạc cụ trong dàn ngũ âm, gồm: Rôneat Ek, Rôneat Thung, Rôneat Đek và trống.
Những nỗ lực của anh Lý Minh Tâm đã giúp bản sắc Khmer không chỉ được gìn giữ, mà còn tiếp tục được lan tỏa bền vững trong cộng đồng dân tộc Khmer. Trong nhịp sống hiện đại ngày càng hối hả, việc một người trẻ dành trọn tâm huyết cho nhạc cụ truyền thống như anh Lý Minh Tâm thực sự là một tấm gương sáng đẹp.
Anh Tâm chia sẻ, cảm giác được hòa mình vào những bản nhạc dân gian từ các nhạc cụ ngũ âm trong lễ hội truyền thống Khmer, như tết cổ truyền Chôl Chnaam Thmây, lễ Sene Đôn-ta, Lễ dâng y Kathina… hay mỗi lần được biểu diễn ở các lần tổ chức sự kiện đều khiến anh thấy mình là một phần của văn hóa dân tộc mình. Đó không chỉ là âm nhạc, mà còn là linh hồn của cộng đồng Khmer.
Nhạc ngũ âm Khmer là một loại nhạc cụ truyền thống của dân tộc Khmer, gồm 5 loại nhạc cụ khác nhau tạo nên 5 âm sắc riêng biệt. Loại nhạc cụ này thường được sử dụng trong các lễ hội truyền thống của dân tộc Khmer.
Dân tộc Khmer là một trong những dân tộc thiểu số tại Việt Nam, có nền văn hóa truyền thống phong phú và đa dạng. Việc gìn giữ và phát huy bản sắc văn hóa của dân tộc Khmer là rất quan trọng để giữ gìn sự đa dạng văn hóa của Việt Nam.