Các nhà nghiên cứu Trung Quốc đã phát hiện ra một “mật mã” địa chất ẩn sâu trong mỏ đất hiếm lớn nhất thế giới tại Bạch Vân Ngao Bác, khu tự trị Nội Mông Cổ. Phát hiện này không chỉ làm ngạc nhiên giới khoa học mà còn có tiềm năng thay đổi cách thế giới tiếp cận tài nguyên chiến lược này trong thế kỷ 21.
Đất hiếm được xem là “vàng công nghiệp” và “vàng chiến lược” của thời đại mới, đóng vai trò quan trọng trong sản xuất pin xe điện, tuabin gió, chip bán dẫn và hệ thống vũ khí tối tân. Mỏ đất hiếm Bạch Vân Ngao Bác, nơi chứa gần 40% trữ lượng toàn cầu, đã trở thành tâm điểm của sự chú ý toàn cầu.
Câu chuyện về mỏ đất hiếm này bắt đầu từ năm 1927, khi một giảng viên trẻ tuổi của Đại học Bắc Kinh là Đinh Đạo Hành đã phát hiện ra một dãy núi đá màu đen ánh kim trên thảo nguyên rộng lớn. Giáo sư Hà Tác Lâm, chuyên gia thạch học của Bắc Đại, đã xác định các mẫu đá tại đây chứa hàm lượng đất hiếm cực cao. Kể từ đó, Trung Quốc đã đầu tư mạnh vào hệ sinh thái khai thác, tinh luyện và ứng dụng đất hiếm.
Một nghiên cứu mới công bố trên tạp chí Science Advances đã phát hiện ra rằng phần lớn tài nguyên đất hiếm ở Bạch Vân Ngao Bác không hình thành cách đây 1,3 tỷ năm như giả định lâu nay, mà đến từ một đợt hoạt động magma cách đây chỉ 430 triệu năm. Phát hiện này mở ra hướng thăm dò mới cho ngành công nghiệp đất hiếm toàn cầu và có thể giúp các quốc gia khác tìm kiếm các mỏ đất hiếm quy mô lớn.
Tuy nhiên, rào cản lớn nhất vẫn là công nghệ tách chiết, vốn là bí quyết mà chỉ Trung Quốc làm chủ trên quy mô công nghiệp. Việc Bắc Kinh nắm quyền kiểm soát phần lớn đất hiếm thế giới khiến nhiều nước phát triển phải tái cơ cấu chuỗi cung ứng, tìm nguồn thay thế và đầu tư khai thác trong nước.
Đất hiếm không còn là vấn đề kỹ thuật mà là lợi ích chiến lược sống còn trong bối cảnh xung đột thương mại, cạnh tranh công nghệ và cuộc đua năng lượng xanh đang leo thang. Việc Trung Quốc kiểm soát phần lớn đất hiếm thế giới đã đặt ra thách thức cho các quốc gia khác trong việc đảm bảo nguồn cung cấp tài nguyên chiến lược này.
Trong bối cảnh đó, phát hiện mới tại Bạch Vân Ngao Bác có thể giúp thay đổi cách thế giới tiếp cận tài nguyên đất hiếm. Tuy nhiên, vẫn còn nhiều thách thức cần được giải quyết, bao gồm cả việc phát triển công nghệ tách chiết đất hiếm trên quy mô công nghiệp.