Công nghệ vũ trụ đã trở thành một phần không thể thiếu trong đời sống hàng ngày của chúng ta. Từ viễn thông, định vị dẫn đường đến viễn thám phục vụ quản lý tài nguyên, giám sát rừng, đo đạc bản đồ và trồng trọt, công nghệ vũ trụ đã trở thành một công cụ quan trọng giúp chúng ta quản lý và phát triển đất nước. Tại Việt Nam, công nghệ vũ trụ đã được ứng dụng rộng rãi trong nhiều ngành, nhiều lĩnh vực.

Ông Trần Tuấn Ngọc, Cục trưởng Cục Viễn thám Quốc gia, Bộ Nông nghiệp và Môi trường, khẳng định rằng công nghệ vũ trụ đã hiện diện trong hầu hết các lĩnh vực tại Việt Nam. ‘Công nghệ vũ trụ như không khí, chúng ta sử dụng hằng ngày nhưng không nhận ra’, ông Ngọc nói. Không chỉ các bộ, ngành, nhiều địa phương như Hà Nội, TP.HCM, Hải Phòng cũng đã ứng dụng công nghệ này vào thực tiễn. Khối tư nhân cũng bắt đầu tham gia mạnh mẽ, tạo nên làn sóng chuyển động tích cực từ nhà nước sang thị trường.

Tuy nhiên, vẫn còn những trở ngại cần phải vượt qua. Hạ tầng công nghệ còn yếu, đầu tư chưa bài bản, thiếu sự phối hợp giữa các bộ ngành và chưa có chiến lược phát triển dài hơi. Ngoài ra, việc vận hành hệ thống dữ liệu vệ tinh đòi hỏi kiến thức đa ngành nhưng nguồn nhân lực chất lượng cao lại đang thiếu nghiêm trọng. Cục Viễn thám Quốc gia kiến nghị Chính phủ cần có chính sách thu hút, giữ chân nhân tài, đầu tư hạ tầng công nghệ một cách căn cơ để ngành vũ trụ Việt Nam không bỏ lỡ cơ hội.

PGS.TS Phạm Anh Tuấn, Tổng Giám đốc Trung tâm Vũ trụ Việt Nam, cho rằng muốn phá vỡ rào cản và thúc đẩy sự phát triển, Việt Nam cần một chiến lược phát triển vũ trụ dài hạn, không chỉ dừng ở mốc 10 năm mà phải nhìn tới 2040-2050. Vũ trụ không chỉ là lĩnh vực khoa học – công nghệ chiến lược mà đang trở thành một ngành kinh tế đầy tiềm năng. Kinh tế vũ trụ toàn cầu được dự báo sẽ đạt quy mô 1.400 tỉ USD vào năm 2030, với sự đầu tư mạnh mẽ từ các tập đoàn công nghệ lớn nhất thế giới.

Việt Nam cần xác lập vị trí trong bức tranh này, không chỉ bằng ứng dụng vệ tinh, viễn thông mà còn thông qua các dịch vụ, sản phẩm công nghiệp phụ trợ và giáo dục khoa học. Để đột phá, cần đưa công nghệ địa không gian vào chương trình chuyển đổi số quốc gia như một ‘lớp nền’ của hệ thống số. Đồng thời, cần có cơ chế miễn trừ trách nhiệm khi sai lệch thông tin do công nghệ cũ để khuyến khích áp dụng dữ liệu mới.

Bên cạnh đó, các chương trình phổ cập kiến thức vũ trụ cho học sinh, sinh viên và cán bộ công quyền cũng cần được triển khai rộng khắp. Đây là cách để tạo ra một thế hệ mới có kiến thức và kỹ năng về công nghệ vũ trụ, sẵn sàng tham gia vào sự phát triển của ngành công nghiệp này.

Tóm lại, công nghệ vũ trụ đã trở thành một phần quan trọng của đời sống hàng ngày và đã được ứng dụng rộng rãi trong nhiều ngành, nhiều lĩnh vực tại Việt Nam. Tuy nhiên, vẫn còn những trở ngại cần phải vượt qua, và để thúc đẩy sự phát triển, Việt Nam cần một chiến lược phát triển vũ trụ dài hạn và toàn diện.

Việt Nam có tiềm năng to lớn để phát triển trong lĩnh vực công nghệ vũ trụ nếu biết cách tận dụng các cơ hội và vượt qua thách thức. Các chuyên gia quốc tế đã chia sẻ kinh nghiệm và đưa ra lời khuyên quý giá về cách Việt Nam có thể vươn lên trong lĩnh vực này.

Trong tọa đàm “Đưa công nghệ vũ trụ trở thành động lực phát triển mới” do Báo Tiền Phong tổ chức, TS Nguyễn Lương Quang, chuyên gia đến từ Viện Năng lượng nguyên tử và năng lượng thay thế (CEA Paris-Saclay, Pháp), đã chia sẻ về kinh nghiệm chuyển đổi từ nghiên cứu hạt nhân sang thiên văn học tại Saclay. Xuất phát từ việc phát triển bộ cảm biến theo dõi lò phản ứng hạt nhân, các nhà khoa học đã linh hoạt chuyển hướng sử dụng công nghệ đó để quan sát bầu trời. Quá trình này không chỉ giúp Saclay phát triển công nghệ mới mà còn mở ra cơ hội hợp tác với các startup và tập đoàn để thương mại hóa sản phẩm.

TS Quang nhấn mạnh vai trò quan trọng của việc chia sẻ mã nguồn mở trong nghiên cứu. Ở các nước phát triển như Pháp hay Canada, nhóm nghiên cứu nhận tài trợ từ ngân sách bắt buộc phải cung cấp mã nguồn mở để các công ty có thể tham gia cùng phát triển. Điều này không chỉ thúc đẩy sự phát triển của công nghệ mà còn tạo ra môi trường hợp tác giữa các nhà nghiên cứu và doanh nghiệp.

Tuy nhiên, TS Nguyễn Trọng Hiền, chuyên gia từ Cơ quan Hàng không Vũ trụ Hoa Kỳ (NASA), cho rằng rào cản lớn nhất của Việt Nam hiện nay là vấn đề quản lý và cơ chế. Nếu không trao sự tự do cho các nhà nghiên cứu, thì rất khó phát triển khoa học thực chất. Ông Hiền cũng nhấn mạnh rằng sở trường lớn nhất của Việt Nam chính là con người. Để thu hút nhân tài, Việt Nam cần một môi trường thông thoáng, nơi mà các trí thức Việt Nam ở nước ngoài có thể về nước và cống hiến.

Ông Hiền cũng cho rằng mọi công nghệ đột phá đều bắt đầu từ những bước rất nhỏ và xuất phát từ cái có thể làm được, từ sở trường đang có. Do đó, Việt Nam cần tập trung vào việc tạo ra môi trường tự do cho nhà khoa học, khuyến khích sự sáng tạo và đổi mới. TS Quang cũng nhấn mạnh vai trò của việc đầu tư cho vườn ươm startup, các trường chuyên đề và đào tạo thế hệ kế tiếp. Hiện mô hình hợp tác công – tư trong khoa học vẫn còn thiếu vắng tại Việt Nam.

Việt Nam cần đầu tư đúng trọng tâm và tạo môi trường tự do cho nhà khoa học để vươn lên trong lĩnh vực công nghệ vũ trụ. Với sự hợp tác và hỗ trợ từ các chuyên gia quốc tế, Việt Nam có thể xây dựng một nền tảng vững chắc để phát triển công nghệ vũ trụ và trở thành động lực mới cho sự phát triển của đất nước.

CEA Paris-Saclay là một trong những tổ chức nghiên cứu hàng đầu của Pháp, chuyên về năng lượng nguyên tử và năng lượng thay thế. Viện này đã có những đóng góp quan trọng trong việc phát triển công nghệ hạt nhân và thiên văn học.

NASA là Cơ quan Hàng không Vũ trụ Hoa Kỳ, một trong những tổ chức hàng đầu về nghiên cứu và khám phá vũ trụ. Các chuyên gia của NASA đã có những đóng góp quan trọng trong việc phát triển công nghệ vũ trụ và khám phá không gian.

Ngày 24 tháng 7, Báo Tiền Phong đã tổ chức một buổi tọa đàm với chủ đề ‘Đưa công nghệ vũ trụ trở thành động lực phát triển mới’. Sự kiện này tập trung vào việc khẳng định vai trò quan trọng của ngành công nghệ vũ trụ trong thời đại hiện nay và phân tích những thách thức mà ngành này đang phải đối mặt.

Nhà báo Phùng Công Sưởng, Tổng Biên tập Báo Tiền Phong, đã có bài phát biểu khai mạc buổi tọa đàm. Ông nhấn mạnh rằng trong thế kỷ XXI, công nghệ vũ trụ không chỉ còn là lĩnh vực nghiên cứu và khám phá không gian của một số ít quốc gia, mà đã trở thành một phần không thể thiếu trong nền kinh tế hiện đại. Các ứng dụng của công nghệ vũ trụ đã trở nên phổ biến trong đời sống hàng ngày, từ dự báo thời tiết, phòng chống thiên tai, đến viễn thông, nông nghiệp thông minh, giám sát môi trường, quy hoạch đô thị, và logistics, cũng như trong lĩnh vực an ninh – quốc phòng.

Theo ông Sưởng, báo cáo mới nhất của Space Foundation cho thấy kinh tế vũ trụ toàn cầu năm 2024 đã đạt gần 613 tỷ USD và dự kiến sẽ vượt mốc 1.000 tỷ USD vào năm 2030. Điều này cho thấy tốc độ tăng trưởng ấn tượng và tiềm năng to lớn của ngành công nghệ vũ trụ. mặc dù công nghệ vũ trụ tại Việt Nam còn ở giai đoạn đầu phát triển, nhưng Việt Nam đã có những bước đi quan trọng.

Ông Sưởng cũng bày tỏ tin tưởng rằng với sự quan tâm của Đảng, Nhà nước, cùng nỗ lực của các cơ quan, doanh nghiệp và đội ngũ khoa học công nghệ, Việt Nam hoàn toàn có thể từng bước làm chủ công nghệ vũ trụ. Điều này sẽ giúp đất nước đóng góp thiết thực vào sự nghiệp phát triển kinh tế – xã hội, bảo đảm quốc phòng – an ninh và nâng cao vị thế trên trường quốc tế.

Trong buổi tọa đàm, các chuyên gia và khách mời đã thảo luận về những cơ hội và thách thức trong phát triển công nghệ vũ trụ tại Việt Nam. Họ cũng đưa ra đề xuất về các cơ chế chính sách và mô hình hợp tác hiệu quả nhằm thúc đẩy hình thành hệ sinh thái đổi mới sáng tạo quốc gia, với sự tham gia mạnh mẽ của lĩnh vực công nghệ vũ trụ.

Thông qua buổi tọa đàm, các chuyên gia và khách mời hy vọng sẽ tìm ra giải pháp để phát triển ngành công nghệ vũ trụ, từ đó đưa công nghệ vũ trụ trở thành động lực phát triển mới cho đất nước. Để biết thêm thông tin chi tiết về sự kiện và các thảo luận tại buổi tọa đàm, vui lòng truy cập https://tienphong.vn/ để cập nhật thông tin mới nhất.