Đồng Tháp, một tỉnh thuộc khu vực đồng bằng sông Cửu Long, đang nổi lên như một điển hình trong việc ứng phó biến đổi khí hậu và giảm nhẹ thiên tai thông qua việc tái cơ cấu sản xuất nông nghiệp. Tỉnh này có địa hình đa dạng, bao gồm vùng ngọt và kiểm soát lũ đầu nguồn, vùng Đồng Tháp Mười và vùng dự án Bảo Định phía bắc sông Tiền, cũng như vùng ngọt hóa Gò Công phía Đông tỉnh.

Các vùng này, đặc biệt là vùng Đồng Tháp Mười và vùng ngọt hóa Gò Công, phải đối mặt với thách thức về điều kiện thiên nhiên và đất đai nhiễm phèn, nhiễm mặn. Trong mùa khô, các khu vực này thường bị ảnh hưởng bởi hạn mặn, gây khó khăn cho sản xuất nông nghiệp. Để thích ứng với biến đổi khí hậu và giảm nhẹ thiên tai, địa phương đã chú trọng phát huy tiềm năng và thế mạnh của cây rau màu trong tái cơ cấu sản xuất nông nghiệp.

Nhờ hiệu quả kinh tế khi chuyển đổi sản xuất, rau màu đang dần trở thành một trong những cây trồng chủ lực cho lợi nhuận vượt trội so với trồng lúa độc canh. Các xã Tân Phước1, Tân Phước2, Tân Phước3, Hưng Thạnh là những địa phương tiên phong phát triển cây màu ở vùng nhiễm phèn Đồng Tháp Mười. Toàn vùng đã chuyển đổi trên 1.100ha đất canh tác sang trồng rau màu lương thực và thực phẩm.

Các xã duy trì vùng trồng dưa hấu khoảng 300 ha, cho sản lượng mỗi năm gần 6.800 tấn, và vùng trồng khoai mỡ chuyên canh trên 500 ha, với sản lượng mỗi năm gần 10.000 tấn củ. Khoai mỡ Đồng Tháp Mười đã khẳng định được thương hiệu và được thị trường các tỉnh phía Nam ưa chuộng.

Nhiều mô hình mới và cách làm hiệu quả đã xuất hiện. Điển hình như chị Mai Thanh Châu, nông dân xã Tân Phước2, đã chuyển 4ha đất trồng lúa sang mô hình trồng sen kết hợp nuôi thủy sản nước ngọt trên ruộng lúa. Chị Châu cho biết sen cho thu hoạch ngó gần như quanh năm, thích hợp với thổ nhưỡng vùng Đồng Tháp Mười. Với giá ngó sen bình quân 30.000 đồng/kg, mỗi năm chị bán thu 300 triệu đồng.

Còn tính chung các nguồn lợi từ ngó sen, thủy sản trong mô hình, mỗi năm chị thu khoảng 750 triệu đồng, trừ chi phí còn lãi ròng trên 550 triệu đồng. Nông dân Nguyễn Thành Hiển, vào lập nghiệp tại xã Hưng Thạnh, chọn mô hình đa dạng hóa cây trồng trên nền đất lúa, chủ lực là lúa, dứa, khoai mỡ. Hiện, ông canh tác 3ha dứa, 5ha khoai mỡ, 1ha lúa năng suất cao. Trung bình mỗi năm, sau khi trừ chi phí, còn lợi nhuận ròng trên 1,1 tỷ đồng.

Để liên kết sản xuất và giải quyết đầu ra cho rau màu thương phẩm, tỉnh đã thành lập hàng chục hợp tác xã chuyên canh rau, thu hút hàng nghìn thành viên các vùng chuyên canh rau. Các hợp tác xã tăng cường chuyển giao khoa học kỹ thuật nông nghiệp cho bà con nông dân, nhân rộng mô hình trồng rau màu theo tiêu chí VietGAP hoặc trồng rau an toàn.

Các hợp tác xã rau an toàn vùng ngọt hóa Gò Công tỉnh Đồng Tháp đã tăng cường ký hợp đồng tiêu thụ sản phẩm với các siêu thị, các chợ đầu mối trong ngoài tỉnh, với sản lượng tiêu thụ ổn định từ 20 tấn đến 25 tấn rau an toàn/ngày. Nhờ vậy, nông dân an tâm chuyển đổi sản xuất, mở rộng diện tích rau màu phục vụ nhu cầu thị trường trong ngoài tỉnh quanh năm.

Theo Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Đồng Tháp, đến giữa tháng 7/2025, nông dân trong tỉnh trồng được khoảng 44.000 ha rau màu các loại, đạt khoảng 64% chỉ tiêu cả năm và tăng hơn 5,2% so cùng kỳ năm trước. Sản lượng thu hoạch khoảng 853.000 tấn rau màu các loại, đạt 57,7% chỉ tiêu cả năm và tăng hơn 6,7% so cùng kỳ năm trước.

Hai vùng sản xuất rau màu trọng điểm là Đồng Tháp Mười và vùng ngọt hóa Gò Công đóng góp khoảng 50% diện tích và sản lượng rau màu toàn tỉnh. Nhờ phát huy tiềm năng và thế mạnh cây màu thích ứng biến đổi khí hậu, nông dân tại đây nâng cao thu nhập, có cuộc sống ổn định và 100% số xã được công nhận đạt chuẩn nông thôn mới.