Năm 2022, giải ngân vốn đầu tư công còn “bấp bênh”

Đẩy nhanh tiến độ giải ngân và nâng cao hiệu quả đầu tư công là những vấn đề quan trọng bởi đây là một kênh có tác động lan tỏa tốt, giúp thúc đẩy tăng trưởng, phục hồi kinh tế và thực hiện các mục tiêu phát triển kinh tế – xã hội của đất nước, nhất là trong tình hình kinh tế trong nước và thế giới tiếp tục biến động nhanh, phức tạp, khó lường với các yếu tố rủi ro gia tăng.

Thế nhưng, trong nhiều năm qua, đặc biệt là trong năm 2022, tiến độ giải ngân đầu tư công còn chậm và kém hiệu quả. Phát biểu tại Hội thảo chuyên đề 3 “Đẩy nhanh tiến độ giải ngân và nâng cao hiệu quả đầu tư công tạo động lực tăng trưởng kinh tế năm 2023” trong khuôn khổ Diễn đàn Kinh tế Việt Nam lần thứ 5, ông Nguyễn Duy Hưng – Phó Trưởng ban Kinh tế Trung ương đã thẳng thắn chỉ ra, tỷ lệ giải ngân đầu tư công qua các năm vẫn rất “bấp bênh”. Đây không phải là vấn đề mới mà “đã bàn nhiều, nói nhiều” nhưng chưa giải quyết được căn cơ.

Dẫn chứng tỷ lệ giải ngân vốn đầu tư công hiệu quả chưa cao qua các năm, ông Hưng cho biết, năm 2017, đầu tư công giải ngân đạt 73%, đến năm 2018 tỷ lệ này giảm xuống 66%, năm 2019 tăng lên là 67%, năm 2020 là 82%, sang năm 2021 lại giảm xuống 72% và đặc biệt 11 tháng năm 2022 mới đạt trên 53,8%.

Theo Phó Trưởng ban Kinh tế Trung ương, nguyên nhân dẫn đến tình trạng giải ngân vốn đầu tư công “bấp bênh” nói trên đã được các bộ, ngành, địa phương có báo cáo Chính phủ với 25 – 30 khó khăn, vướng mắc, trong đó chia ra 3 nhóm lĩnh vực.

Nhóm thứ nhất liên quan đến thể chế, pháp luật chính sách thiếu đồng bộ, quy định phức tạp về ngân sách, đất đai, đấu thầu, môi trường, giải phóng mặt bằng…

Nhóm thứ hai là tổ chức thực thi, cùng hệ thống pháp luật như nhau, nhưng có tỉnh triển khai rất tốt, có bộ, ngành, địa phương còn kém. Chẳng hạn như: Thanh tra Chính phủ có tỷ lệ giải ngân đạt 100%, Tiền Giang đạt 82%… trong khi đó có 12 bộ và 1 địa phương có tỷ lệ giải ngân đạt rất thấp chỉ hơn 30%. Thực tế này cho thấy, quá trình tổ chức thực thi của các cơ quan cũng là một trở ngại, cần sự quyết tâm vào cuộc trong việc quyết liệt triển khai đầu tư công.

Nhóm thứ ba là các yếu tố khách quan, đặc thù trong năm 2022. Đơn cử như giá nguyên vật liệu, xăng dầu, cước phí vận chuyển hàng hóa quốc tế tăng cao… Bối cảnh này đã ảnh hưởng lớn đến kết quả giải ngân vốn đầu tư công chậm trong năm 2022.

Dưới góc độ doanh nghiệp, ông Nguyễn Quốc Hiệp, Chủ tịch Hiệp hội Nhà thầu xây dựng Việt Nam (VACC) cũng nhìn nhận, Chính phủ đã có chủ trương đúng đắn là tập trung đẩy mạnh đầu tư công để phục hồi và phát triển kinh tế trong năm 2022. Quyết tâm rất cao của Chính phủ thể hiện rõ là nguồn vốn luôn sẵn sàng để tung ra thị trường, đồng thời luôn đôn đốc quyết liệt các bộ, ngành, địa phương thực hiện chỉ tiêu kế hoạch giải ngân vốn đầu tư công. Mặc dù vậy, kế hoạch giải ngân đầu tư công dù được cải thiện nhưng vẫn rất chậm so với yêu cầu.

Đến hết tháng 11/2022 giải ngân kế hoạch đầu tư vốn ngân sách nhà nước là 338 nghìn tỷ đồng chỉ đạt 58,33% kế hoạch năm mặc dù kế hoạch được chuẩn bị là 550 nghìn tỷ đồng.

“Đây thật sự là một vấn đề đáng ngạc nhiên khi có tiền mà không tiêu được”, ông Hiệp nhấn mạnh.

Với vai trò là động lực tăng trưởng của nền kinh tế, việc chậm triển khai giải ngân vốn đầu tư công chắc chắn sẽ ảnh hưởng không tốt đến tốc độ phát triển kinh tế, cũng như thực hiện các mục tiêu xã hội. Vì vậy, giới chuyên gia cho rằng, năm 2023 phải khắc phục thực trạng này, đẩy nhanh tiến độ giải ngân vốn đầu tư công một cách hiệu quả. Đặc biệt, khi năm 2023 được dự báo sẽ đối diện với không ít thách thức và biến động từ bối cảnh bên ngoài, đầu tư công càng cần thể hiện rõ vai trò của mình.

Năm 2023 trông chờ vào đầu tư công

Đưa ra những dự đoán về bức tranh kinh tế năm 2023, PGS.TS. Vũ Sỹ Cường, giảng viên Học viện Tài chính cho biết, năm 2023 tổng cầu suy giảm, dự báo tăng trưởng của Quỹ Tiền tệ quốc tế (IMF) cho các nước đều giảm. Kinh tế Trung Quốc tăng trưởng năm 2022 thấp nhất trong mấy chục năm qua. Năm 2023 dự báo sẽ khá hơn, nhưng vẫn thấp hơn trung bình 10 năm trước. Đây là những thách thức rất lớn, ảnh hưởng đến kinh tế Việt Nam.

Theo đó, PGS.TS. Vũ Sỹ Cường cho rằng, năm 2023 Việt Nam sẽ có thể đối diện với một số thách thức:

Thứ nhất, thách thức với tăng trưởng năm 2023 do tổng cầu quốc tế suy giảm mà Việt Nam lại là quốc gia phụ thuộc xuất khẩu.

Thứ hai là tốc độ lạm phát bên ngoài đã chậm lại, nhưng vẫn ở mức cao, một số chi phí đầu vào đang có sức ép tăng như giá điện.

Thứ ba, lãi suất của Việt Nam cao so với các nước trong khu vực sẽ làm tăng chi phí đầu vào, giảm đầu tư. 

Vì vậy, chuyên gia này cho rằng, để đảm bảo chỉ tiêu tăng trưởng kinh tế 2023 đạt 6,5% mà Quốc hội đề ra, rất cần các giải pháp đúng đắn, đồng bộ và kịp thời. Cần có các giải pháp nhằm củng cố lòng tin của người dân, doanh nghiệp vào chính sách, đặc biệt là vào các chính sách của Chính phủ. Đối với các gói hỗ trợ về chính sách tài khóa và tiền tệ, chính sách tài khóa cần tiếp tục thực hiện các gói hỗ trợ phục hồi sau Covid-19 như miễn giảm thuế, phí… cần có sự quyết liệt để thực thi các chính sách, đảm bảo tính nhất quán từ hoạch định đến thực thi chính sách. Ngoài ra, chính sách tiền tệ năm 2023 cần rất linh hoạt để giữ mục tiêu là ổn định giá trị đồng tiền, nhưng không gây khó khăn cho thanh khoản của hệ thống tài chính…

Đặc biệt, PGS.TS. Vũ Sỹ Cường nhấn mạnh, cần đẩy mạnh hiệu quả triển khai công tác đầu tư công, luôn đặt đầu tư công như một động lực tăng trưởng kinh tế – xã hội. 

“Để đảm bảo mục tiêu phát triển kinh tế năm 2023, cần tiếp tục cải cách thể chế để giải ngân vốn đầu tư công được tốt hơn, đúng kế hoạch chứ không phải dồn vào cuối năm, cần giải ngân đều, nhanh trong 4 quý của năm để tăng hiệu quả hấp thụ của nền kinh tế. Đồng thời, cơ quan quản lý nhà nước cần cắt giảm bớt các thủ tục hành chính, giảm phiền hà cho người dân, doanh nghiệp”, ông Cường chia sẻ.

Bày tỏ quan điểm về giải pháp thúc đẩy tăng trưởng kinh tế 2023, TS. Võ Trí Thành, thành viên Hội đồng Tư vấn chính sách Tài chính – Tiền tệ quốc gia cũng cho rằng, đẩy mạnh đầu tư công chính là một trong những động lực giúp thực hiện chương trình phục hồi của Chính phủ. 

“Năm 2022, chúng ta đã đạt được những thành tích đáng ghi nhận như tăng trưởng kinh tế trên 8%, lạm phát được duy trì ở mức ổn định. Tuy nhiên, khi nhìn lại tôi cũng có sự tiếc nuối, giá như chúng ta thực hiện được chương trình phục hồi và phát triển kinh tế – xã hội nhanh và mạnh hơn; nếu thực hiện được đầu tư công hiệu quả hơn, kết quả phục hồi chắc chắn sẽ còn tốt hơn và đặt thêm nền tảng cho những năm sau. 

Vì vậy, để rút kinh nghiệm cho năm 2023, tôi hy vọng thời gian tới, việc triển khai đầu tư công sẽ hoàn thành kế hoạch, sẽ được chú trọng và thực hiện có hiệu quả; chương trình phục hồi sẽ được triển khai nhanh hơn”, ông Thành nói.

Vào tháng 11 vừa qua, Quốc hội đã thông qua kế hoạch đầu tư công năm 2023 với tổng số vốn trên 700.000 tỷ đồng, tăng khoảng 25% (khoảng 140.000 tỷ đồng) so với kế hoạch năm 2022 và tăng khoảng 260.000 tỷ đồng so với kế hoạch năm 2021 (năm đầu tiên của kế hoạch đầu tư công trung hạn 2021 – 2025).

Đây cũng là năm phải giải ngân toàn bộ số vốn thuộc Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế, trong khi hoạt động đầu tư công vẫn còn nhiều hạn chế đã tồn tại từ lâu, chưa xử lý được trong thời gian ngắn như giải phóng mặt bằng, chất lượng chuẩn bị dự án, năng lực ban quản lý dự án, nhà thầu…

Có thể thấy, với kế hoạch đề ra và tinh thần quyết tâm thực hiện của cơ quan lãnh đạo, năm 2023 có cơ sở để hy vọng sẽ thực hiện tốt công tác giải ngân vốn đầu tư công, tạo động lực thúc đẩy kinh tế hồi phục và tăng trưởng mạnh mẽ./.

Chậm mà không chắc

Theo báo cáo của Bộ Tài chính, ước tỷ lệ giải ngân vốn đầu tư công của cả nước 11 tháng năm 2022 đạt 52,43% kế hoạch. Nếu so với kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao, tỷ lệ giải ngân đạt 58,33%, thấp hơn so với cùng kỳ năm 2021 (63,86%).

TS. Nguyễn Đình Cung, nguyên Viện trưởng Viện Quản lý kinh tế Trung ương (CIEM) đánh giá, giải ngân vốn đầu tư công năm nay chậm hơn năm ngoái và con số năm nay cũng đã nói lên tốc độ rất chậm so với dự toán đầu tư, với yêu cầu đặt ra đối với thúc đẩy phục hồi, tăng trưởng của nền kinh tế.

Như Tổng cục Thống kê đã đưa ra, nếu tăng trưởng đầu tư công 10% thì tăng trưởng GDP được thêm khoảng 0,065 – 0,7 điểm phần trăm. Đầu tư công là một nguồn vốn đầu tư rất quan trọng, tác động nhiều mặt đến đời sống, kinh tế, xã hội kể cả trong ngắn hạn, trung hạn và dài hạn.

Về ngắn hạn, đầu tư công như một khoản cầu của nền kinh tế mà chúng ta lại đang thiếu cầu, muốn thúc đẩy tăng trưởng kinh tế thì phải thúc đẩy cầu, đó là cái tăng dễ nhất trong điều kiện hiện nay.

Về trung hạn, đầu tư công tạo ra những công trình, hạ tầng quan trọng, tạo ra sự kết nối trong nền kinh tế, giao thương thuận lợi và cơ hội đầu tư mới cho các khu vực thành phần kinh tế khác. Đồng thời tạo ra nhiều công ăn việc làm hơn, kéo theo sản xuất vật liệu xây dựng,… thúc đẩy các nguồn vốn đầu tư khác, tạo cơ hội kinh doanh mới trong nền kinh tế.

Tại thời điểm hiện nay, giải ngân vốn đầu tư công không chỉ tác động tích cực đến khu vực thực của nền kinh tế, mà còn kéo theo tác động rất tích cực đến tính thanh khoản, tăng thêm dòng chảy vốn trong nền kinh tế.

Theo vị chuyên gia, có bốn nhóm nguyên nhân làm chậm giải ngân vốn đầu tư công bao gồm: Thứ nhất, chuẩn bị dự án đầu tư còn sơ sài nên rất nhiều dự án được chuẩn bị có chất lượng kém.

Thứ hai, từ yếu kém đó nên quá trình triển khai phải điều chỉnh liên tục về vốn đầu tư, về các nội dung khác, khi đó sẽ phải quay lại từ đầu để xin lại chủ trương đầu tư hoặc làm lại quyết định đầu tư. Nghĩa là làm lại những thủ tục hành chính trong khi các thủ tục này kéo dài hàng năm trời, dẫn đến chậm tiến độ và đội vốn.

Thứ ba, khi điều chỉnh lại được quyết định thì quyết định đó đã không còn phù hợp với điều kiện thực tế, trong khi giá nguyên nhiên vật liệu đầu vào tăng cao khiến các nhà thầu càng làm càng lỗ, dẫn đến họ phải làm nhỏ giọt để chờ một thời điểm nào đó sẽ được điều chỉnh, cộng với việc năng lực nhà thầu kém.

Thứ tư, yếu tố cực kỳ quan trọng, bị vấp nhiều và rất căn bản đó là quy định của pháp luật chồng chéo, không rõ ràng, nên nhiều khi thực thi được đúng quy định của luật này thì lại sai về luật khác. Trong bối cảnh như hiện nay phần lớn những trường hợp như vậy đều chần chừ, thậm chí không quyết định để làm.

Có những dự án gọi là điểm chết của quá trình ra quyết định và không thể triển khai tiếp được vì không rõ ai có thẩm quyền, trách nhiệm để giải quyết vấn đề, để thúc đẩy giải ngân vốn đầu tư trên từng dự án cụ thể đó.

Giải quyết vấn đề trước mắt

Từ các vấn đề trên, TS. Nguyễn Đình Cung nhấn mạnh, chúng ta phải gộp các vấn đề lại xem cái gì là căn bản có thể giải quyết trong trước mắt và trung hạn, cái gì có thể phải giải quyết một cách căn bản, dài hạn hơn. Trong bối cảnh luật lệ chồng chéo, không rõ ràng thì cách tiếp cận giải quyết vấn đề phải như thế nào, là những câu trả lời mà rất cần có sự thống nhất.

Nếu chúng ta nhìn thấy năm nay tăng trưởng khoảng 8% mà nghĩ rằng sang năm 2023, mục tiêu tăng trưởng 6,5% là nhẹ nhàng thì không đúng, mà mục tiêu này đầy thách thức. Vì tất cả các động lực thúc đẩy tăng trưởng của chúng ta đang suy giảm dần, nhất là xuất khẩu suy giảm, cầu trong nước cũng suy giảm. Về mặt cung, rất nhiều doanh nghiệp đã phải thu hẹp quy mô sản xuất, lao động bị sa thải, không có  việc làm.

“Như vậy, chính sách tiền tệ, chính sách tài khóa còn ưu tiên vào chống lạm phát thì rất khó và  không có dư địa để hỗ trợ cho tăng trưởng như những năm trước. Tôi cho rằng rất nhiều thách thức đặt ra, nên chúng ta phải tìm kiếm động lực mà câu chuyện đầu tư công sẽ nổi lên như một động lực tương đối khả thi, vì chúng ta thực sự đang có tiền, có dự án cần đầu tư”, TS. Nguyễn Đình Cung bày tỏ.

Khuyến nghị về giải pháp, TS. Nguyễn Đình Cung cho rằng: Thứ nhất, chúng ta phải chấp nhận một thực tế là giá nguyên liệu đầu vào của các công trình dự án đầu tư đã tăng lên mấy chục phần trăm, có những thứ đã tăng lên 100%. Do đó, Nhà nước, các cơ quan có liên quan phải có quyết định ngay về việc điều chỉnh tổng mức đầu tư cho các dự án đã trúng thầu, mức điều chỉnh đó phải ở mức cao, đủ hợp lý để bù đắp được chi phí đầu vào đã gia tăng, để các nhà thầu ít nhất không bị lỗ trong việc thực hiện dự án.

Thứ hai, là phải đẩy nhanh việc giải ngân vốn đầu tư, trong đó chủ đầu tư và kho bạc phải phối hợp với nhau để các nhà thầu được giải ngân vốn đủ và kịp thời với khối lượng công việc họ đã thực hiện.

Cần phải xác định lại điều kiện, hồ sơ thủ tục để được giải ngân, các nhà thầu sẽ được giải ngân trong vòng 24h kể từ khi họ đủ điều kiện. Theo tôi những vấn đề này nằm trong tầm tay có thể giải quyết được.

Bên cạnh đó, có một vấn đề mà theo TS Nguyễn Đình Cung, có thể thấy rất đơn giản đó là có những dự án đầu tư rất quan trọng quốc gia, là những dự án không thể không làm như dự án vành đai ba, vành đai bốn TP.HCM, vành đai bốn Hà Nội, các đường cao tốc gắn với TP.HCM về các tỉnh hay dự án sân bay Long Thành… Đó đều là những dự án không thể không đầu tư, mà phải làm càng nhanh càng tốt. Chúng ta hãy tập trung nguồn lực về vốn, năng lực thực hiện dự án, các nhà thầu và những gì liên quan còn vướng mắc về mặt thủ tục thì cần tập trung giải quyết.

Khi đó TP.HCM sẽ đích thực trở thành vùng động lực của nền kinh tế, chứ không phải chỉ là một “động lực mạnh” vốn đang bị xói mòn dần và nguồn năng lượng cho tăng trưởng đang giảm dần.

Đặc biệt là các dự án quan trọng quốc gia, chương trình, dự án phát triển hạ tầng trọng điểm, dự án sử dụng vốn ODA có sức lan tỏa, tạo động lực phát triển kinh tế – xã hội.

Đoàn kết kỷ cương, bản lĩnh linh hoạt, đổi mới sáng tạo, kịp thời hiệu quả

Tại Hội nghị trực tuyến Chính phủ với địa phương ngày 3/1, theo sự phân công của Thủ tướng Chính phủ, đồng chí Lê Minh Khái, Bí thư Trung ương Đảng, Phó Thủ tướng Chính phủ đã trình bày tóm tắt một số nội dung chính của dự thảo Nghị quyết của Chính phủ về nhiệm vụ, giải pháp chủ yếu thực hiện Kế hoạch phát triển kinh tế – xã hội và Dự toán ngân sách nhà nước và cải thiện môi trường kinh doanh, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia năm 2023.

Theo Phó Thủ tướng Lê Minh Khái, Chính phủ xác định chủ đề điều hành của năm 2023 là “Đoàn kết kỷ cương, bản lĩnh linh hoạt, đổi mới sáng tạo, kịp thời hiệu quả”, với 6 quan điểm, trọng tâm chỉ đạo điều hành và 11 nhóm nhiệm vụ giải pháp chủ yếu với 142 nhiệm vụ cụ thể.

Với bối cảnh, ý nghĩa của năm 2023, trên cơ sở 6 quan điểm, trọng tâm chỉ đạo điều hành nêu trên, dự thảo Nghị quyết xác định 11 nhóm nhiệm vụ giải pháp chủ yếu với 142 nhiệm vụ cụ thể.

Quyết liệt giải ngân vốn Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế – xã hội

Theo đó, một trong những nhiệm vụ giải pháp trọng tâm được Chính phủ xác định sẽ tập trung thực hiện trong năm 2023 là đẩy mạnh thực hiện thực chất, hiệu quả cơ cấu lại nền kinh tế gắn với đổi mới mô hình tăng trưởng, nâng cao năng suất, chất lượng, hiệu quả, sức cạnh tranh, tính độc lập, tự chủ, khả năng thích ứng và sức chống chịu của nền kinh tế.

Có giải pháp mạnh mẽ, quyết liệt, sớm khắc phục các tồn tại, hạn chế để đẩy nhanh tiến độ giải ngân vốn đầu tư công ngay từ đầu năm 2023, đặc biệt là các dự án quan trọng quốc gia, chương trình, dự án phát triển hạ tầng trọng điểm, dự án sử dụng vốn ODA có sức lan tỏa, tạo động lực phát triển kinh tế – xã hội.

Triển khai quyết liệt giải ngân vốn Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế – xã hội, 3 Chương trình mục tiêu quốc gia, bảo đảm kịp thời, công khai, minh bạch, hiệu quả, đúng đối tượng, tránh trục lợi.

Khẩn trương thực hiện cơ cấu lại doanh nghiệp nhà nước

Khẩn trương thực hiện cơ cấu lại doanh nghiệp nhà nước (DNNN) giai đoạn 2021 – 2025, đẩy mạnh thoái vốn nhà nước theo lộ trình, tiêu chí, danh mục phân loại DNNN.

Có giải pháp phù hợp huy động hiệu quả nguồn lực của DNNN tham gia tích cực vào phát triển kinh tế – xã hội, đặc biệt là trong một số lĩnh vực như năng lượng, hạ tầng số, chuyển đổi số, kết cấu hạ tầng giao thông quan trọng quốc gia, cung ứng các nguyên, vật liệu đầu vào quan trọng cho sản xuất.

Tiếp tục cơ cấu lại các ngành sản xuất và dịch vụ gắn với đổi mới sáng tạo, tăng cường ứng dụng khoa học công nghệ. Phấn đấu tỷ trọng kinh tế số trong GDP đạt khoảng 15,5%.

Tập trung tháo gỡ khó khăn, hỗ trợ doanh nghiệp khôi phục sản xuất kinh doanh, đưa các dự án công nghiệp lớn có vai trò quan trọng đi vào vận hành nhằm gia tăng năng lực sản xuất.

Tập trung thực hiện hiệu quả các chiến lược, quy hoạch phát triển nông nghiệp, nông thôn bền vững, bảo đảm an ninh lương thực trong mọi tình huống. Chú trọng phát triển các loại hình dịch vụ mới, ứng dụng công nghệ cao.

Tạo điều kiện thuận lợi về nhập cảnh, xuất cảnh, đi lại cho du khách quốc tế

Cơ cấu lại ngành du lịch theo hướng tăng cường kết nối vùng miền, kết nối cả nước và kết nối với khu vực. Đẩy mạnh xây dựng, phát triển các sản phẩm du lịch mới, góp phần định vị thương hiệu du lịch quốc gia. Tiếp tục hoàn thiện chính sách tạo thuận lợi về nhập cảnh, xuất cảnh và đi lại cho du khách quốc tế.

Thực hiện hiệu quả Nghị quyết số 61/2022/QH15 của Quốc hội; phấn đấu hoàn thành việc phê duyệt các quy hoạch còn lại trong hệ thống quy hoạch quốc gia theo Luật Quy hoạch trong năm 2023, nhất là quy hoạch cấp quốc gia, quy hoạch vùng.

Triển khai hiệu quả các Nghị quyết của Bộ Chính trị và Chương trình hành động của Chính phủ về phát triển kinh tế – xã hội và bảo đảm quốc phòng, an ninh đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 của 6 Vùng kinh tế – xã hội, Nghị quyết số 06-NQ/TW ngày 24/01/2022 của Bộ Chính trị về quy hoạch, xây dựng, quản lý và phát triển bền vững đô thị Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn 2045.

Đẩy nhanh tiến độ một số công trình hạ tầng giao thông trọng điểm

Bên cạnh đó, Chính phủ cũng tập trung phát triển, hoàn thiện hệ thống kết cấu hạ tầng chiến lược đồng bộ, đẩy nhanh tiến độ một số công trình hạ tầng giao thông trọng điểm, quan trọng quốc gia, có tính liên kết vùng và hạ tầng đô thị lớn.

Bảo đảm tiến độ đầu tư, xây dựng các công trình nguồn điện, lưới điện trọng điểm. Tập trung tháo gỡ khó khăn để đưa các dự án nguồn điện lớn có vai trò quan trọng đi vào vận hành, đảm bảo cung cấp điện an toàn, ổn định từ năm 2023.

Chú trọng phát triển hạ tầng thông tin, viễn thông đồng bộ, hiện đại, đảm bảo an toàn – an ninh thông tin, tạo nền tảng chuyển đổi số quốc gia, thúc đẩy phát triển kinh tế số, xã hội số. Rà soát, hoàn thiện khung pháp lý về hạ tầng thương mại điện tử; cơ chế thử nghiệm có kiểm soát; cơ chế quản lý tài sản ảo, tiền điện tử, tiền ảo.

Phát triển hệ thống hạ tầng nông nghiệp, nông thôn, thích ứng với biến đổi khí hậu

Triển khai Quy hoạch sử dụng đất quốc gia, Kế hoạch sử dụng đất quốc gia 5 năm, có giải pháp xử lý các vướng mắc của các dự án sau thanh tra, kiểm tra, kiểm toán để đưa các nguồn lực vào phát triển.

Quyết liệt triển khai các chiến lược, kế hoạch, chương trình hành động ứng phó với biến đổi khí hậu. Giải quyết hài hòa mối quan hệ giữa phát triển kinh tế với bảo vệ môi trường; ứng phó kịp thời, hiệu quả với thiên tai, hạn hán, lũ lụt, bảo đảm an toàn tính mạng, tài sản cho nhân dân./.

Khẩn trương phân bổ vốn và nhập dự toán trên Tabmis

Để đẩy nhanh tiến độ giải ngân kế hoạch đầu tư vốn ngân sách nhà nước (NSNN) năm 2023, Bộ Tài chính đề nghị các bộ, cơ quan trung ương và địa phương khẩn trương thực hiện phân bổ chi tiết vốn kế hoạch đầu tư công nguồn NSNN năm 2023 cho từng nhiệm vụ, dự án đã đủ điều kiện giao vốn theo quy định của pháp luật về đầu tư công và Quyết định số 1513/QĐ-TTg ngày 3/12/2022 của Thủ tướng Chính phủ theo các tiêu chí tại Mẫu số 01/PB Nghị định số 99/2021/NĐ-CP của Chính phủ quy định về quản lý, thanh toán, quyết toán dự án sử dụng vốn đầu tư công.

Căn cứ Thông tư số 123/2014/TT-BTC của Bộ Tài chính hướng dẫn tổ chức vận hành, khai thác Hệ thống thông tin quản lý ngân sách và kho bạc (Tabmis) có quy định: “Thời hạn nhập dự toán không quá 10 ngày làm việc kể từ ngày nhận được văn bản giao dự toán (đối với dự toán năm giao chính thức), trường hợp giao bổ sung và điều chỉnh không quá 5 ngày làm việc”. Theo đó, Bộ Tài chính đề nghị các bộ, cơ quan trung ương, địa phương khẩn trương nhập dự toán trên hệ thống Tabmis đảm bảo thời hạn theo quy định tại Thông tư số 123/2014/TT-BTC để cơ quan tài chính có cơ sở phê duyệt, đảm bảo dự toán để giải ngân cho các dự án.

Cụ thể, đối với số vốn bố trí để thu hồi số vốn ứng trước: Hoàn thành việc nhập dự toán cho các dự án ngay sau khi phân bổ. Đồng thời, các bộ, cơ quan trung ương và địa phương chỉ đạo các chủ đầu tư phối hợp với Kho bạc Nhà nước triển khai ngay các thủ tục thu hồi vốn ứng trước, hạch toán thanh toán cho các dự án theo quy định.

Đối với số vốn bố trí để thanh toán nợ xây dựng cơ bản, bố trí cho các dự án chuyển tiếp, hoàn thành năm 2023: Hoàn thành việc nhập dự toán cho các dự án ngay sau khi phân bổ. Các bộ, cơ quan trung ương và địa phương chỉ đạo các chủ đầu tư căn cứ kế hoạch được giao, hoàn thiện các thủ tục thanh toán gửi Kho bạc Nhà nước để kiểm soát, thanh toán.

Đối với các dự án khởi công mới: Các bộ, cơ quan trung ương và địa phương chỉ đạo các chủ đầu tư hoàn thiện thủ tục mở tài khoản và cấp mã số đơn vị quan hệ ngân sách để có cơ sở nhập dự toán cho các dự án đủ điều kiện phân bổ theo quy định.

Các chủ đầu tư, ban quản lý dự án thực hiện đăng ký mã số đơn vị có quan hệ với ngân sách theo quy định tại Thông tư số 185/2015/TT-BTC của Bộ Tài chính hướng dẫn đăng ký, cấp và sử dụng mã số đơn vị có quan hệ với ngân sách.

Đăng ký tiến độ thực hiện và giải ngân định kỳ hàng tháng, hàng quý

Để thực hiện thống nhất việc quản lý, thanh toán, quyết toán các dự án theo quy định tại Nghị định số 99/2021/NĐ-CP của Chính phủ, Bộ Tài chính đề nghị các bộ, cơ quan trung ương và địa phương: Chỉ đạo các chủ đầu tư chủ động đăng ký tiến độ thực hiện và giải ngân các dự án định kỳ hàng tháng, hàng quý. Ngay sau khi có khối lượng được nghiệm thu hoặc có nhu cầu tạm ứng theo tiến độ hợp đồng, khẩn trương hoàn thiện thủ tục để gửi Kho bạc Nhà nước kiểm soát và giải ngân, không để dồn thanh toán vào cuối năm. Đẩy mạnh việc thanh toán theo hình thức trực tuyến trên cổng dịch vụ công trực tuyến của Kho bạc Nhà nước để chủ động, tiết kiệm thời gian, chi phí.

Ngoài ra, để tăng cường công tác quản lý tạm ứng vốn đầu tư công nguồn NSNN đúng mục đích, đúng đối tượng và sử dụng vốn tạm ứng có hiệu quả, các bộ, cơ quan trung ương và địa phương chỉ đạo các chủ đầu tư sử dụng vốn tạm ứng đúng mục đích, đúng đối tượng theo quy định của hợp đồng; hoàn thành nghiệm thu khối lượng để thực hiện thu hồi số vốn đã tạm ứng theo đúng thời hạn đã được quy định tại Nghị định số 99/2021/NĐ-CP quy định về quản lý, thanh toán, quyết toán dự án sử dụng vốn đầu tư công. Tăng cường chỉ đạo kiểm tra việc tạm ứng hợp đồng, tạm ứng theo dự toán được cấp có thẩm quyền phê duyệt, kịp thời phát hiện và có biện pháp xử lý việc sử dụng vốn tạm ứng không đúng quy định của chủ đầu tư, nhà thầu, đơn vị cung ứng.

Thực hiện chế độ báo cáo tình hình thực hiện và giải ngân vốn đầu tư công theo quy định tại Thông tư số 15/2021/TT-BTC quy định về chế độ và biểu mẫu báo cáo tình hình thực hiện, thanh toán vốn đầu tư công và công văn số 2346/BTC-ĐT ngày 11/3/2022 của Bộ Tài chính hướng dẫn báo cáo tình hình giải ngân hằng quý, xác định nhu cầu giải ngân quý tiếp theo theo quy định tại Nghị quyết số 11/2022/NQ-CP của Chính phủ.

Riêng đối với vốn nước ngoài, Bộ Tài chính yêu cầu các bộ, cơ quan trung ương, địa phương đề nghị các chủ đầu tư đẩy nhanh tiến độ hoàn thiện hồ sơ đề nghị rút vốn gửi Bộ Tài chính (Cục Quản lý nợ và Tài chính đối ngoại) để thực hiện rút vốn theo quy định./.

Dự báo “bùng nổ” đầu tư công trong năm 2023

Năm 2023, trong bối cảnh các kênh huy động vốn tiếp tục gặp khó, đầu tư công được xem là động lực quan trọng cho nền kinh tế với khả năng hỗ trợ và thúc đẩy tăng trưởng mạnh mẽ. Theo giới chuyên gia, đây là một nguồn vốn đầu tư rất quan trọng, tác động nhiều mặt đến đời sống kinh tế, xã hội kể cả trong ngắn hạn, trung hạn và dài hạn.

Về ngắn hạn, đầu tư công như một khoản cầu của nền kinh tế mà ở nước ta lại đang thiếu cầu, muốn thúc đẩy tăng trưởng kinh tế thì phải thúc đẩy cầu, đó là yếu tố tăng dễ nhất trong điều kiện hiện nay.

Về trung hạn, đầu tư công tạo ra những công trình, hạ tầng quan trọng, tạo ra sự kết nối trong nền kinh tế, giao thương thuận lợi và cơ hội đầu tư mới cho các khu vực, thành phần kinh tế khác. Đồng thời tạo ra nhiều công ăn việc làm hơn, kéo theo đó là thúc đẩy ngành sản xuất vật liệu xây dựng, thúc đẩy các nguồn vốn đầu tư khác, tạo cơ hội kinh doanh mới trong nền kinh tế.

Đặc biệt, tại thời điểm hiện nay, giải ngân vốn đầu tư công không chỉ tác động tích cực đến khu vực thực của nền kinh tế, mà còn tác động rất tích cực đến tính thanh khoản, tăng thêm dòng chảy vốn trong nền kinh tế.

TS. Cấn Văn Lực – Chuyên gia kinh tế trưởng BIDV dự báo, năm 2023 có thể nói là năm bùng nổ đầu tư công. Lượng vốn đầu tư công giải ngân trong năm 2023 có thể gấp đôi năm 2022, nếu tính cả phần chuyển nguồn từ năm trước sang. Bởi theo thống kê tính đến 30/11, ước đạt giải ngân kế hoạch đầu tư vốn ngân sách nhà nước khoảng 58,33% (kế hoạch được chuẩn bị là 550.000 tỷ đồng). Như vậy, phần vốn còn lại của năm 2022 buộc phải dồn sang năm kế tiếp.

“Để năm 2023 đạt được mục tiêu, thúc đẩy giải ngân đầu tư công – nguồn vốn được xem là động lực tăng trưởng kinh tế quan trọng trước tiên, cần được xem là ưu tiên hàng đầu”, TS. Cấn Văn Lực nhấn mạnh. 

Còn TS. Võ Trí Thành, Thành viên Hội đồng Tư vấn chính sách tài chính – tiền tệ quốc gia cho rằng, do dư địa của chính sách tiền tệ không còn nhiều nên gánh nặng hỗ trợ phục hồi kinh tế đang đặt nặng lên vai chính sách tài khóa. Phần lớn nguồn lực cho Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế – xã hội là từ chính sách tài khóa. Vai trò của đầu tư công là cực kỳ quan trọng cho triển vọng tăng trưởng năm 2023. Điều này đòi hỏi phải tiếp tục đẩy mạnh chương trình phục hồi, cần thiết thì có sự chỉnh sửa linh hoạt để triển khai.

Trong báo cáo cập nhật triển vọng đầu tư công vừa công bố, Chứng khoán VnDirect kỳ vọng giải ngân vốn đầu tư công trong năm 2023 sẽ là điểm sáng.

Nhằm bù đắp cho sự suy giảm của các động lực tăng trưởng khác, Chính phủ đã công bố dự toán ngân sách năm 2023, trong đó vốn đầu tư từ ngân sách nhà nước (hay còn gọi là đầu tư công) ước đạt 698.867 tỷ đồng, tăng 28,9% so với kế hoạch năm trước. Con số này bao gồm vốn phân bổ cho các dự án thuộc Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế – xã hội.

Kỳ vọng giải ngân vốn đầu tư công năm 2023 sẽ tăng 20 – 25% so với giải ngân thực tế năm 2022 nhờ: Nút thắt thiếu đá xây dựng và đất đắp đã được giải quyết khi Chính phủ cấp phép khai thác cho các mỏ mới và giá vật liệu xây dựng như sắt thép, xi măng, đá xây dựng được dự báo sẽ giảm.

Loạt doanh nghiệp hưởng lợi

Nhóm cổ phiếu đầu tư công đang được hưởng lợi lớn khi tốc độ giải ngân vốn đầu tư có nhiều tín hiệu tích cực. Bởi đây là cơ hội tăng trưởng kinh doanh cho các doanh nghiệp trong lĩnh vực vật liệu xây dựng như đá xây dựng, sắt thép, nhựa đường… đặc biệt là ở các khu vực kinh tế trọng điểm và có dự án lớn.

Cụ thể, nhằm rút ngắn thời gian thực hiện dự án, Bộ Giao thông Vận tải đã được quyền chỉ định thầu cao tốc Bắc – Nam giai đoạn 2 đối với các gói thầu tư vấn, xây lắp, di dời hạ tầng kỹ thuật, đền bù giải phóng mặt bằng và tái định cư. Việc chỉ định này sẽ mở ra cơ hội cho các công ty xây lắp hàng đầu. 

Các doanh nghiệp như Vinaconex (VCG VN, HOSE), Công ty Cổ phần Đầu tư Hạ tầng Giao thông Đèo Cả (HHV VN, HOSE), Tập đoàn CIENCO4 (C4G VN, UPCOM), CTCP Lizen (LCG VN, HOSE)… được cho là nắm nhiều lợi thế nhất.

Bên cạnh đó, các gói thầu thi công nhà ga và đường băng sân bay sẽ được khởi công trong quý I năm 2023. Những doanh nghiệp xây lắp dân dụng lớn như Công ty Cổ phần Tập đoàn Xây dựng Hòa Bình (HBC VN, HOSE), Công ty Cổ phần Xây dựng Coteccons (CTD VN, HOSE), Công ty Cổ phần Xây dựng Phục Hưng Holdings (PHC VN, HOSE)… sẽ có khả năng cạnh tranh cao.

Ngoài ra, nhóm ngành vật liệu xây dựng cũng sẽ bắt nhịp cùng đầu tư công. Theo ước tính của VNDirect, có lần lượt 355km và 177km đường cao tốc tại cao tốc Bắc – Nam giai đoạn 1 sẽ được hoàn thành trong năm 2023, 2024. Bên cạnh đó, 729km đường cao tốc tại dự án giai đoạn 2 cũng sẽ đi vào vận hành lần lượt trong giai đoạn 2023 – 2025.

Việc rải nhựa đường thường diễn ra trong giai đoạn sau của các dự án đường giao thông, do đó các công ty nhựa đường sẽ được hưởng lợi nhiều hơn ngay từ quý I năm 2023. Giống như doanh thu nhựa đường của PLC (Tổng công ty Hóa dầu Petrolimex) đã tăng vọt trong giai đoạn 2014 – 2015, khi giải ngân vốn đầu tư công vào hạ tầng giao thông tăng mạnh.

Bên cạnh doanh nghiệp thuộc các lĩnh vực trên, doanh nghiệp đá xây dựng và thép cũng được hưởng lợi. Trong đó, doanh nghiệp đá xây dựng niêm yết đang sở hữu các mỏ đá có thời gian khai thác dài, công suất khai thác lớn sẽ có nhiều lợi thế so với các đối thủ cạnh tranh.

Nhìn chung, trong năm 2023, VNDirect đặt kỳ vọng cao nhất vào những cổ phiếu C4G (Công ty Cổ phần Tập đoàn CIENCO4), PLC (Tổng công ty Hóa dầu Petrolimex), VCG (Tổng công ty Xuất nhập khẩu và Xây dựng Việt Nam), HHV (Công ty Cổ phần Đầu tư Hạ tầng Giao thông Đèo Cả).

Trong đó, C4G là một ứng cử viên sáng giá nhờ vị thế hàng đầu trong lĩnh vực thi công hạ tầng giao thông tại Việt Nam. Doanh nghiệp đã “quen mặt” với các dự án quy mô lớn và đòi hỏi kỹ thuật cao như cao tốc Bắc – Nam, đường lăn sân bay, cầu vượt biển. Đây là tiền đề giúp C4G có thể tiếp tục giành được các gói thầu mới trong giai đoạn 2023 – 2025.

PLC có vị thế tốt để giành được các hợp đồng trong làn sóng đầu tư công mạnh mẽ tới đây vì hệ thống nhà kho lớn, phân bổ rộng khắp và vị thế dẫn đầu thị trường. Bên cạnh đó, PLC có mối quan hệ lâu năm với các doanh nghiệp nhà nước và thường xuyên hoàn thành tốt các hợp đồng.

Đối với VCG và HHV, 2 doanh nghiệp này đều sở hữu năng lực thi công tốt ở lĩnh vực hạ tầng giao thông. Đây là những đơn vị từng có thành công ấn tượng với các gói thầu lớn./.