Bộ Nông nghiệp và Môi trường đang tích cực xây dựng Dự thảo Bộ tiêu chí quốc gia về xã nông thôn mới giai đoạn 2026-2030. Đây là một bước tiến quan trọng trong việc đổi mới và nâng cao chất lượng phát triển nông thôn bền vững tại Việt Nam. Dự thảo này kế thừa và phát huy những nền tảng tích cực từ giai đoạn 2021-2025, đồng thời bổ sung nhiều nội dung mới theo hướng hiện đại hóa, phân cấp linh hoạt và phản ánh thực chất kết quả phát triển nông thôn.

Dự thảo đề xuất phân chia các xã thành 3 nhóm dựa trên điều kiện thực tiễn để áp dụng các mức chỉ tiêu phù hợp. Cùng với đó, đề xuất mạnh mẽ việc phân quyền cho UBND cấp tỉnh trong việc quy định tỷ lệ cụ thể nhiều tiêu chí như hạ tầng giao thông, điện, nước, nhà ở, thu nhập, đào tạo… nhằm đảm bảo tính linh hoạt và sát thực tế. Điều này cho phép các địa phương có thể tự điều chỉnh và quyết định các chỉ tiêu phù hợp với tình hình thực tế tại địa phương.

Một điểm mới nổi bật trong Dự thảo là việc bổ sung tiêu chí về bảo tồn làng nghề, phát triển OCOP (Chương trình mỗi xã một sản phẩm), tiêu chí làng thông minh, tiêu chí hạnh phúc và chuyển đổi số trong quản trị xã. Những tiêu chí này thể hiện sự quan tâm đến việc nâng cao chất lượng sống và sức khỏe người dân nông thôn, cũng như phát triển nông thôn bền vững. Việc bổ sung các tiêu chí này cũng đánh dấu một sự thay đổi quan trọng trong cách tiếp cận phát triển nông thôn, từ chỉ tập trung vào kinh tế và hạ tầng sang chú trọng hơn đến các yếu tố xã hội và môi trường.

Về hạ tầng giao thông nông thôn, Dự thảo đặt ra mục tiêu: 100% đường xã được nhựa hóa hoặc bê tông hóa, ít nhất 80% đường thôn, liên thôn được cứng hóa và 70% đường ngõ xóm sạch, thuận tiện. Ngoài ra, tỷ lệ đất nông nghiệp có hệ thống tưới tiêu chủ động cũng được duy trì ở mức ≥80%. Đây là những chỉ tiêu cụ thể nhằm cải thiện hạ tầng giao thông và điều kiện sản xuất cho người dân nông thôn.

Dự thảo cũng đề xuất tiêu chí thu nhập bình quân đầu người đặt ra mục tiêu tăng ít nhất 2 lần so với năm 2020 — tương đương mức ≥72 triệu đồng/người với xã nhóm 1, ≥100 triệu đồng với xã nhóm 2 và ≥118 triệu đồng với xã nhóm 3. Điều này cho thấy sự kỳ vọng vào việc nâng cao thu nhập và cải thiện đời sống của người dân nông thôn trong thời gian tới.

Bên cạnh đó, Dự thảo cũng nhấn mạnh đến việc nâng cao vai trò kinh tế tập thể, sản xuất quy mô và tiêu chuẩn hóa nông sản. Yêu cầu mỗi xã có ít nhất 1 hợp tác xã hoặc tổ hợp tác hoạt động hiệu quả, ít nhất một mô hình liên kết sản xuất gắn với tiêu thụ sản phẩm chủ lực, và có kế hoạch phát triển sản phẩm OCOP. Đây là những hướng đi nhằm tăng cường sự liên kết và hợp tác trong sản xuất và kinh doanh nông sản, giúp nâng cao hiệu quả và giá trị sản phẩm.

Chuyển dịch cơ cấu lao động và nâng cao chất lượng nguồn nhân lực là nội dung xuyên suốt trong bộ tiêu chí. Dự thảo đặt mục tiêu tỷ lệ lao động có bằng cấp, chứng chỉ đạt từ 30%–40% tùy nhóm xã; tất cả các xã phải triển khai kế hoạch đào tạo cộng đồng, chuyển đổi nghề, đồng thời có tổ khuyến nông cộng đồng hoạt động hiệu quả. Điều này cho thấy sự quan tâm đến việc nâng cao chất lượng và kỹ năng cho lao động nông thôn.

Bộ tiêu chí cũng phản ánh rõ những vấn đề xã hội đương đại như bình đẳng giới, phòng chống bạo lực gia đình, bảo vệ trẻ em, với các chỉ tiêu cụ thể hơn, phù hợp với chức năng quản lý của từng bộ, ngành. Đây là những vấn đề xã hội quan trọng cần được giải quyết trong quá trình phát triển nông thôn.

Tóm lại, Dự thảo Bộ tiêu chí quốc gia về xã nông thôn mới giai đoạn 2026-2030 thể hiện rõ định hướng phát triển nông thôn không chỉ là kinh tế, hạ tầng, mà còn là nơi an cư, hạnh phúc, có dịch vụ tốt, môi trường bền vững và người dân được phục vụ tận tâm. Dự thảo này là cơ sở quan trọng cho việc phát triển nông thôn bền vững và nâng cao chất lượng sống của người dân nông thôn trong thời gian tới.

Chương trình ‘Mỗi xã một sản phẩm’ (OCOP) tại tỉnh Thái Nguyên đã đạt được nhiều kết quả tích cực trong thời gian qua, góp phần quan trọng vào việc khẳng định thương hiệu nông sản và các sản phẩm đặc trưng của địa phương. Tính đến nay, toàn tỉnh Thái Nguyên đã có 560 sản phẩm đạt chứng nhận OCOP từ 3 sao trở lên.

Đáng chú ý, tỉnh đã có 10 sản phẩm OCOP 5 sao cấp quốc gia, bao gồm các sản phẩm thực phẩm bảo vệ sức khỏe, thực phẩm chức năng, sản phẩm chè, miến dong, du lịch văn hóa dân tộc và nấm hương. Các sản phẩm này đại diện cho sự nỗ lực của các doanh nghiệp và hợp tác xã trong việc nâng cao chất lượng sản phẩm, đáp ứng tiêu chuẩn quốc gia và quốc tế.

Các sản phẩm OCOP 5 sao cấp quốc gia của tỉnh Thái Nguyên gồm: 03 sản phẩm thực phẩm bảo vệ sức khỏe Vicumax của Công ty cổ phần Công nghệ Dược liệu Bắc Hà; sản phẩm miến dong Tài Hoan của Hợp tác xã Tài Hoan; sản phẩm chè đinh và chè tôm nõn của Hợp tác xã Chè Hảo Đạt; sản phẩm du lịch văn hóa dân tộc Tày – Bản làng Thái Hải của Công ty TNHH Thái Hải; sản phẩm miến dong của Hợp tác xã Miến Việt Cường; sản phẩm trà tôm nõn hương quê của Hợp tác xã Nông sản Phú Lương và sản phẩm nấm hương của Công ty TNHH Công nghệ sinh học Phú Gia.

Bên cạnh đó, tỉnh còn có 113 sản phẩm đạt OCOP 4 sao và 397 sản phẩm đạt OCOP 3 sao, chủ yếu thuộc các nhóm ngành như chế biến chè, nông sản, sản phẩm thủ công mỹ nghệ. Sự gia tăng của các sản phẩm OCOP không chỉ giúp nâng cao thu nhập cho người dân, mà còn đóng góp vào việc thúc đẩy phát triển kinh tế tại khu vực nông thôn, chuyển đổi từ sản xuất nhỏ lẻ sang phát triển theo chuỗi giá trị với tiêu chuẩn, quy chuẩn và truy xuất nguồn gốc rõ ràng.

Các sản phẩm OCOP của Thái Nguyên đã từng bước khẳng định chất lượng và đáp ứng nhu cầu của thị trường. Nhiều sản phẩm OCOP của tỉnh đã có mặt tại các siêu thị, trung tâm thương mại trong và ngoài tỉnh, ngày càng được người tiêu dùng tin tưởng và lựa chọn. Một số sản phẩm thậm chí đã được xuất khẩu sang thị trường quốc tế, từ đó góp phần nâng tầm thương hiệu nông sản của Thái Nguyên.