Trong thời đại số hóa hiện nay, trẻ em đang trở thành mục tiêu của những kẻ lừa đảo tinh vi. Những thủ thuật thao túng tâm lý được sử dụng để dẫn dắt trẻ vào bẫy lừa đảo ngày càng tăng. Để bảo vệ con cái một cách thực chất, phụ huynh cần thay đổi cách nhìn nhận và trang bị cho trẻ những kỹ năng cần thiết.

Phó giáo sư Phạm Mạnh Hà, chuyên gia ngành tâm lý học tại Khoa Khoa học và Công nghệ giáo dục, Đại học Bách khoa Hà Nội, cảnh báo rằng không đứa trẻ nào an toàn tuyệt đối trước những thủ thuật thao túng tâm lý tinh vi. Những kẻ lừa đảo thường sử dụng kịch bản tinh vi, đánh trúng vào tâm lý yếu điểm của từng đối tượng.

Có 4 thủ thuật thao túng tâm lý phổ biến mà các đối tượng thường sử dụng: ‘Tội phạm hóa’, ‘Cô lập’, ‘Khẩn cấp’, và ‘Bình thường hóa’. Những thủ thuật này được thiết kế như một kịch bản hoàn chỉnh, nhằm làm trẻ mất phương hướng, hoảng loạn, và hoàn toàn phụ thuộc vào kẻ thao túng.

Để hiểu vì sao một đứa trẻ dễ bị dẫn dắt, cần xem xét tổng thể từ đặc điểm tâm lý, hoàn cảnh gia đình đến các mối quan hệ xung quanh. Trẻ ở độ tuổi phát triển chưa có khả năng đánh giá rủi ro hoàn chỉnh, dễ tin người, nhất là khi sợ bị người lớn la mắng. Những gia đình có xung đột thường xuyên, ly hôn, hoặc khoảng cách thế hệ lớn cũng khiến trẻ khó tìm được điểm tựa tâm lý an toàn.

Ngoài ra, các mối quan hệ qua mạng, với tốc độ phát triển nhanh và sự hiện diện ảo, lại mang đến cho trẻ cảm giác được lắng nghe và thấu hiểu – thứ mà trẻ không tìm được từ người thân.

Phụ huynh cần đặc biệt lưu ý nếu trẻ có những biểu hiện như thay đổi hành vi đột ngột, lo lắng khi không dùng điện thoại, phụ thuộc quá mức vào một người bạn mới, học tập sa sút, hoặc hay nói dối, giấu diếm. Khi phát hiện những dấu hiệu này, điều quan trọng nhất là không trách phạt, không dò xét, mà cần lắng nghe với thái độ thấu hiểu.

Phụ huynh nên xây dựng kênh giao tiếp cởi mở, giúp con cảm thấy an toàn khi chia sẻ. Cần giáo dục con về quyền riêng tư cơ thể, cách nhận diện các chiêu trò thao túng, và kỹ năng nói ‘không’ với những yêu cầu bất thường. Thay vì cấm đoán, hãy đồng hành cùng con trong không gian mạng, cùng tìm hiểu các xu hướng, trò chuyện về những rủi ro một cách cởi mở.

Trong những trường hợp có dấu hiệu tâm lý kéo dài, cha mẹ nên chủ động tìm đến các chuyên gia tâm lý học đường hoặc chuyên gia giáo dục để được hỗ trợ kịp thời. Không phần mềm kiểm soát thiết bị nào có thể thay thế cho sự hiện diện thực chất của cha mẹ. Lá chắn mạnh nhất trước những kịch bản lừa đảo tinh vi không nằm ở công nghệ, mà nằm ở chính sự kết nối tình cảm, niềm tin và đồng hành của gia đình.

Thượng tá Đào Trung Hiếu, Tiến sĩ Tội phạm học, đã lên tiếng cảnh báo về việc học sinh, sinh viên trở thành mục tiêu của các vụ lừa đảo ‘bắt cóc online’ với thủ đoạn ngày càng tinh vi và phức tạp. Theo ông Hiếu, tâm lý của học sinh, sinh viên thường là sợ quyền lực, nể danh tiếng và thiếu khả năng kiểm chứng thực tế, khiến các em dễ dàng trở thành nạn nhân của kẻ xấu khi đối mặt với những tình huống giả mạo.

Trong khoảng một tháng trở lại đây, đã có nhiều vụ lừa đảo chiếm đoạt tài sản nhắm vào học sinh, sinh viên với thủ đoạn giả mạo cán bộ công an, đe dọa ‘con mồi’ để buộc phải chuyển tiền. Các đối tượng lừa đảo thường sử dụng kịch bản mồi dẫn như: ‘Em có liên quan đến một vụ án’, ‘Chúng tôi cần xác minh tài khoản của em có bị hacker lợi dụng hay không’, ‘Chuyển tiền vào tài khoản của cơ quan để chứng minh vô tội’. Những kịch bản này đã được thiết kế để tạo ra sự hoảng loạn và khiến nạn nhân mất khả năng phán đoán.

Thượng tá Hiếu phân tích, khi một người xưng danh công an, nói giọng nghiêm nghị, dùng từ chuyên môn, đe dọa về ‘hồ sơ’, ‘đường dây rửa tiền’, ‘có lệnh triệu tập’… thì nạn nhân lập tức rơi vào trạng thái hoảng loạn. Từ đó, các đối tượng lừa đảo sẽ thực hiện các yêu cầu như tải ứng dụng, gửi ảnh CCCD, thậm chí bỏ nhà ra đi để đạt được mục đích cuối cùng là chiếm đoạt tài sản.

Cũng theo vị chuyên gia, các đối tượng lừa đảo thường tận dụng sự thiếu kinh nghiệm và sự sợ hãi của học sinh, sinh viên để thực hiện các hành vi xấu. Do đó, việc nhận biết các dấu hiệu của lừa đảo trở nên quan trọng. Một số dấu hiệu nhận biết trẻ có thể đang bị kẻ xấu thao túng bao gồm sự thay đổi hành vi, cảm xúc và thói quen sử dụng thiết bị số; trẻ bắt đầu giấu diếm nội dung trò chuyện, đổi mật khẩu, lén lút nhắn tin về đêm…

Thượng tá Hiếu cũng kiến nghị các phụ huynh hãy đồng hành cùng con thay vì kiểm soát cứng nhắc, còn nhà trường hãy chủ động giáo dục kỹ năng sống số như một môn học bắt buộc. Trong khi đó, cơ quan chức năng cần xây dựng kênh tiếp nhận tố giác thân thiện, dễ tiếp cận với học sinh, sinh viên. Điều này sẽ giúp ngăn chặn các vụ lừa đảo và bảo vệ an toàn cho học sinh, sinh viên.

Luật sư Trần Tuấn Anh, Công ty luật Minh Bạch, cũng cho rằng, nhà trường và gia đình đóng vai trò rất quan trọng trong việc bảo vệ học sinh, sinh viên khỏi những chiêu trò lừa đảo ngày càng tinh vi. Ông Tuấn Anh kiến nghị, gia đình cần dành thời gian quan tâm đến con cái nhiều hơn, không chỉ là kiểm soát thiết bị điện tử, mà quan trọng hơn là xây dựng sự tin tưởng, để khi có điều bất thường xảy ra, con cái sẵn sàng chia sẻ và hỏi ý kiến cha mẹ.

Luật sư Tuấn Anh cũng đề xuất các nhà trường cần trang bị kiến thức chuyên môn, cần lồng ghép giáo dục kỹ năng sống, kỹ năng nhận diện và phòng tránh lừa đảo công nghệ cao vào trong các buổi sinh hoạt, tiết học. Việc này sẽ giúp học sinh, sinh viên có thể nhận biết và phòng tránh các vụ lừa đảo, giảm thiểu rủi ro và thiệt hại. Để biết thêm thông tin về các vụ lừa đảo và cách phòng tránh, bạn có thể tham khảo các nguồn tin tức và trang web của Công ty luật Minh Bạch để được tư vấn và hỗ trợ.

Một trường hợp lừa đảo tình cảm và tài chính qua mạng xã hội vừa được công bố, nạn nhân là một cụ ông 76 tuổi đến từ Bỉ. Ông đã mất vợ 4 năm trước và gần đây bị kẻ giả mạo lợi dụng sự cô đơn và nhẹ dạ để thực hiện cú lừa đảo.

Cụ ông đã quen biết một cô gái tự xưng là Sophie Vouzelaud, người từng là Á hậu 1 trong cuộc thi Hoa hậu Pháp năm 2007, qua mạng xã hội. Kẻ lừa đảo đã xây dựng một mối quan hệ ảo với ông, khiến ông tin rằng mình đang yêu đương với người nổi tiếng này. Trong quá trình trò chuyện, kẻ giả mạo đã lấy lòng tin của ông và khiến ông chuyển tổng cộng 35.000 USD (hơn 915 triệu đồng) với hy vọng cô ta sẽ là người vợ tương lai của mình.

Tuy nhiên, khi cụ ông quyết định đến Pháp để gặp Sophie Vouzelaud, ông đã phát hiện ra sự thật lừa đảo và phải chịu một cú sốc bẽ bàng. Người ra mở cửa là chồng của Sophie Vouzelaud, anh Fabien Boutamine, người đã trấn an ông và giải thích rằng những tài khoản giả mạo đã lợi dụng tên tuổi của vợ anh để lừa đảo.

Sau đó, Sophie Vouzelaud thực sự đã xuất hiện để trực tiếp giải thích với ông Michel và khuyên ông nên giữ lại tất cả bằng chứng và trình báo với cảnh sát. Hiện chưa rõ ông Michel đã trình báo sự việc này với cơ quan chức năng hay chưa.

Trường hợp của ông Michel cho thấy sự nguy hiểm của lừa đảo qua mạng xã hội, đặc biệt là đối với những người lớn tuổi và cô đơn. Việc kiểm tra kỹ thông tin và không cung cấp thông tin cá nhân hoặc tài chính cho người lạ là rất quan trọng để tránh những tình huống tương tự.

Sophie Vouzelaud, người từng là Á hậu 1 trong cuộc thi Hoa hậu Pháp năm 2007, đã trở thành nạn nhân của việc bị lợi dụng tên tuổi để lừa đảo. Việc này cho thấy cần phải có những biện pháp bảo vệ người nổi tiếng và công chúng khỏi những kẻ lừa đảo.

Một trường hợp lừa đảo tình cảm táo bạo đã được một cặp đôi người Pháp tiết lộ, khi họ chia sẻ video về khoảnh khắc một người đàn ông Bỉ 76 tuổi xuất hiện tại nhà của họ, tuyên bố rằng anh ta là chồng tương lai của hoa hậu Sophie Vouzeland. Tuy nhiên, sự thật đã được vợ của hoa hậu, Fabien, tiết lộ, khiến người đàn ông này phải đối mặt với một sự thật sốc.

Michel, người đàn ông Bỉ, đã tin rằng anh ta đã kết nối với Sophie Vouzeland, người từng là á hậu 1 trong cuộc thi Hoa hậu Pháp 2007, qua ứng dụng WhatsApp. Trong một thời gian, anh ta đã gửi khoảng 25.000 bảng Anh cho người mà anh ta nghĩ là Sophie, với hy vọng xây dựng một mối quan hệ tình cảm. Tuy nhiên, khi Michel xuất hiện tại nhà của Sophie, anh ta đã bị Fabien chào đón và tiết lộ rằng mình là chồng hiện tại của Sophie.

Người đàn ông này đã bị sốc và nhận ra rằng mình đã bị lừa đảo một cách tinh vi. Cặp đôi đã đăng tải một video về khoảnh khắc này trên mạng xã hội, chia sẻ cuộc trò chuyện của họ với nạn nhân để cảnh báo mọi người về những trò lừa đảo tình cảm. Video này không chỉ giúp cảnh báo về những kẻ lừa đảo mà còn thể hiện sự đồng cảm của cặp đôi với nạn nhân.

Hoa hậu Sophie, người đang mang thai, đã bày tỏ sự cảm thương với nạn nhân và cảnh báo mọi người cần cẩn thận khi sử dụng mạng xã hội. Cô nhấn mạnh tầm quan trọng của việc xác minh danh tính và không nên gửi tiền cho những người mà mình chưa biết rõ. Cặp đôi hy vọng rằng việc chia sẻ câu chuyện của họ có thể giúp ngăn chặn những trường hợp tương tự xảy ra trong tương lai.

Về phần Michel, người đàn ông Bỉ đã trở về nước sau khi bị lừa đảo, và cặp đôi đã liên hệ với cảnh sát để báo cáo về vụ việc. Họ hy vọng rằng những kẻ lừa đảo sẽ bị đưa ra trước công lý và nạn nhân sẽ được hỗ trợ để giảm thiểu tổn thất.

Các chuyên gia an ninh mạng cũng đã lên tiếng về vụ việc, cảnh báo về những rủi ro khi sử dụng mạng xã hội và ứng dụng nhắn tin. Họ khuyên người dùng nên cẩn thận khi kết nối với những người lạ và không nên chia sẻ thông tin cá nhân hoặc gửi tiền cho những người mà mình chưa biết rõ.

Công an thành phố Đà Nẵng đang kêu gọi các nạn nhân trong vụ lừa đảo qua mạng liên quan đến nghi phạm Nguyễn Việt Hoàng, 26 tuổi, cư trú tại xã Triệu Phong, tỉnh Quảng Trị, trình báo với cơ quan chức năng. Ngày 19 tháng 7, Cơ quan Cảnh sát Điều tra Công an thành phố đã phát đi thông báo tìm kiếm các nạn nhân.

Trước đó, Phòng Cảnh sát Hình sự Công an thành phố Đà Nẵng đã nhận được trình báo từ bà M.T.L, 57 tuổi, cư trú tại phường Liên Chiểu, thành phố Đà Nẵng, về việc bị lừa đảo 680 triệu đồng vào ngày 3 tháng 6. Kẻ lừa đảo đã sử dụng thủ đoạn giả mạo Facebook ‘M.M’ của con gái bà L., hiện đang sống tại Hoa Kỳ, rồi nhắn tin qua Messenger để mượn tiền với mục đích đầu tư kinh doanh.

Bà L. đã tin tưởng và chuyển tiền vào tài khoản ngân hàng tại Việt Nam hai lần. Phòng Cảnh sát Hình sự đã xác lập chuyên án và xác định Nguyễn Việt Hoàng là nghi phạm chính. Vào ngày 13 tháng 6, Phòng Cảnh sát Hình sự đã cử tổ công tác phối hợp với Phòng Cảnh sát Hình sự Công an tỉnh Quảng Trị triệu tập Nguyễn Việt Hoàng để làm rõ.

Tại buổi làm việc, Hoàng đã khai nhận hành vi lừa đảo của mình, trong đó sử dụng Facebook giả mạo để nhắn tin qua Messenger, thậm chí gọi video nhưng lấy lý do mạng yếu để không thể nói chuyện, rồi nhắn tin lừa đảo. Hoàng đã nhắm vào những gia đình có con em ở nước ngoài, mạo danh người thân và đưa ra các thông tin cần tiền để đổi ngoại tệ hoặc đầu tư kiếm lời.

Ngoài ra, Hoàng còn làm giả các lệnh chuyển tiền thành công để gửi cho nạn nhân. Công an thành phố Đà Nẵng đã xác định từ tháng 1 đến tháng 6 năm 2025, Việt Hoàng đã lừa đảo nhiều nạn nhân trên cả nước, và tại thành phố Đà Nẵng, đã xác định được 2 bị hại với tổng số tiền bị chiếm đoạt hơn 1,3 tỉ đồng.

Công an thành phố Đà Nẵng đề nghị các bị hại trên cả nước liên hệ với Phòng Cảnh sát Hình sự tại địa chỉ 492 đường Lê Văn Hiến, phường Ngũ Hành Sơn, thành phố Đà Nẵng, hoặc qua điều tra viên Trần Hữu Trung với số điện thoại 0789.045.045 để được hướng dẫn giải quyết. Thông tin về nghi phạm đang được cơ quan công an tiếp tục điều tra và làm rõ.