Giám đốc Cục phòng chống tham nhũng quốc gia Ukraine (NABU), Semen Kryvonos, vừa lên tiếng chỉ trích quyết định gần đây của chính quyền Ukraine liên quan đến việc kiểm soát các cơ quan phòng chống tham nhũng. Quyết định này đã tạo ra sự phẫn nộ trong công chúng Ukraine và đặt ra những lo ngại về tính độc lập của các cơ quan chống tham nhũng.

Ngày 22 tháng 7, Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky đã ký một luật thu hồi quyền tự chủ của NABU và Văn phòng Công tố Chống tham nhũng chuyên biệt (SAPO). Luật này trao cho Tổng công tố, người được Tổng thống Zelensky bổ nhiệm, quyền kiểm soát chặt chẽ đối với 2 cơ quan này. Quy trình thông qua luật này được đánh giá là diễn ra nhanh chóng và bất thường. Dự luật kiểm soát NABU và SAPO đã được quốc hội Ukraine thông qua chỉ trong vòng 2 tiếng đồng hồ.

Ngay sau khi thông tin về luật này được công bố, công chúng Ukraine đã lên tiếng phản đối và xuống đường biểu tình. Họ lo ngại rằng việc chính phủ kiểm soát cơ quan chống tham nhũng có thể ảnh hưởng đến tính độc lập và hiệu quả của các cơ quan này trong việc chống lại tham nhũng. Các đối tác phương Tây cũng bày tỏ quan ngại trước động thái này của chính phủ Ukraine.

Trước sự phản đối dữ dội từ công chúng và các đối tác quốc tế, Tổng thống Zelensky đã đề xuất một dự luật mới nhằm khôi phục quyền tự chủ cho NABU và SAPO vào ngày 24 tháng 7. Tuy nhiên, hình ảnh và uy tín của ông Zelensky đã bị ảnh hưởng nghiêm trọng do quyết định ban đầu.

NABU và SAPO là 2 cơ quan chống tham nhũng độc lập được thành lập tại Ukraine từ năm 2014. Việc đặt các cơ quan này dưới quyền kiểm soát của chính phủ đã dấy lên những lo ngại về khả năng Tổng thống Zelensky có thể can thiệp vào quá trình điều tra và bao che cho những người thân cận.

Các nhà phân tích chính trị nhận định rằng Ukraine đã tự làm khó mình trong bối cảnh nước này đang rất cần sự ủng hộ của phương Tây trong giai đoạn then chốt của cuộc xung đột với Nga.

Trong khi đó, tình hình chiến trường Ukraine vẫn đang diễn ra căng thẳng. Tổng thống Zelensky ngày 25 tháng 7 cho biết lực lượng Ukraine đang giao tranh căng thẳng với lực lượng Nga xoay quanh thành phố Pokrovsk, tỉnh Donetsk, miền đông Ukraine.

Trong một diễn biến khác, tại cuộc họp Hội đồng Bảo an LHQ ngày 25 tháng 7, Đại sứ Mỹ Dorothy Shea đã kêu gọi các quốc gia, trong đó có Trung Quốc, ngừng xuất khẩu hàng hóa lưỡng dụng cho Nga. Washington cho rằng hoạt động xuất khẩu này đã giúp Moscow phát triển công nghiệp và tăng cường năng lực tấn công Ukraine bằng tên lửa và máy bay không người lái (UAV).

Phó đại diện thường trực Trung Quốc tại LHQ, Cảnh Sảng, đã phản bác rằng Trung Quốc luôn kiểm soát chặt chẽ hoạt động xuất khẩu hàng lưỡng dụng, bao gồm cả xuất khẩu UAV.

Ngày 21-7, Cơ quan An ninh Ukraine (SBU) đã thông báo về việc bắt giữ một quan chức cấp cao thuộc Cục Chống tham nhũng Quốc gia Ukraine (NABU) với cáo buộc làm gián điệp cho Nga. Theo thông tin từ SBU, người này đã cung cấp thông tin cho phía Nga ít nhất 60 lần.

Cùng ngày, SBU cũng tiến hành điều tra đối với một điều tra viên cấp cao của NABU. Người này bị tình nghi làm trung gian giúp cha mình bán cây gai dầu công nghiệp cho Nga. Ngoài ra, một số cá nhân khác cũng bị cáo buộc có liên hệ với đảng phái bị cấm hoạt động của chính trị gia Fedir Khrystenko, người đã rời khỏi Ukraine sau khi xung đột giữa Nga và Ukraine nổ ra vào năm 2022.

Cục Điều tra nhà nước Ukraine cũng thông báo đã gửi thông báo tới 3 nhân viên NABU liên quan đến các vụ tai nạn giao thông gây thương tích xảy ra từ 2 đến 4 năm trước. Tuy nhiên, NABU đã phản ứng mạnh mẽ rằng chiến dịch truy quét này đã vượt ra ngoài các vấn đề an ninh quốc gia, khi bao gồm cả các cáo buộc không liên quan như các vụ tai nạn giao thông đã xảy ra nhiều năm trước.

NABU cho biết ít nhất 70 cuộc khám xét đã được thực hiện với 15 nhân viên của cục này mà không có sự chấp thuận của tòa án. “Trong phần lớn các trường hợp, căn cứ cho những hành động này là sự liên quan của các cá nhân trong các vụ tai nạn giao thông đường bộ”, tuyên bố của NABU cho biết, đồng thời thừa nhận một số trường hợp có liên quan đến Nga. Cơ quan này khẳng định nguy cơ Nga xâm nhập là có thật, nhưng không thể dùng lý do đó để “dừng toàn bộ hoạt động” của NABU.

Tổ chức Minh bạch Quốc tế cho rằng các cuộc khám xét cho thấy chính quyền Ukraine đang gây áp lực lớn lên các cơ quan chống tham nhũng, đồng thời kêu gọi Tổng thống Volodymyr Zelensky đảm bảo tính độc lập cho các cơ quan này. Các đại sứ G7 tại Kiev cũng bày tỏ quan ngại và cho biết sẽ thảo luận vụ việc với giới lãnh đạo Ukraine.

Trước những diễn biến này, người dân Ukraine và cộng đồng quốc tế đang theo dõi sát sao tình hình và kêu gọi đảm bảo tính minh bạch và độc lập của các cơ quan chống tham nhũng tại Ukraine.