Một nghiên cứu khoa học gần đây được công bố trên Tạp chí Hiệp hội Y khoa Hoa Kỳ (JAMA) đã chỉ ra rằng việc nuôi dạy cháu có thể mang lại những lợi ích tích cực đáng kể cho não bộ của ông bà. Cụ thể, những người lớn tuổi từ 50 đến 79 tuổi tham gia vào việc chăm sóc cháu ở mức độ vừa phải, với tần suất hàng tuần, có thể giảm thiểu tới 24% nguy cơ sa sút trí tuệ.

Các nhà nghiên cứu cho rằng hoạt động chăm sóc trẻ nhỏ đòi hỏi người lớn tuổi phải tích cực tham gia vào các hoạt động như trò chuyện, chơi đùa với cháu, từ đó tạo ra sự vận động não bộ đều đặn và hiệu quả. Không chỉ giúp người lớn tuổi giữ gìn trí nhớ, việc dành thời gian cho cháu còn giúp họ tiếp cận và làm quen với thế giới hiện đại. Rất nhiều người cao tuổi đã học cách sử dụng công nghệ để duy trì mối liên hệ với cháu, chẳng hạn như sử dụng tính năng gọi video, tra cứu thông tin trên mạng, hoặc cùng hát theo các bài hát phổ biến trên mạng xã hội. Những hành động này có tác động kích hoạt nhiều vùng khác nhau của não bộ.

Không chỉ dừng lại ở tác động tích cực về mặt nhận thức, việc chăm sóc cháu còn giúp người cao tuổi xua tan cảm giác cô đơn – một yếu tố nguy cơ lớn dẫn đến trầm cảm và suy giảm chức năng não ở nhóm tuổi này. Khi ông bà cảm thấy mình vẫn có vai trò quan trọng trong gia đình, còn được yêu thương và nhờ cậy, họ có xu hướng sống tích cực và lạc quan hơn.

Tuy nhiên, các nhà nghiên cứu cũng nhấn mạnh rằng việc chăm cháu quá nhiều, đặc biệt khi vượt quá 40 giờ mỗi tuần, có thể tạo ra áp lực thể chất và tâm lý không mong muốn. Điều quan trọng là duy trì việc chăm sóc các cháu ở mức độ vừa phải, xem đây như một hoạt động nhằm tăng cường kết nối xã hội và kích thích não bộ, thay vì biến nó thành một gánh nặng. Người già cũng cần có thời gian nghỉ ngơi và tĩnh dưỡng để đảm bảo sức khỏe và cân bằng cuộc sống.

Trước những phát hiện này, không chỉ các gia đình cần nhận thức về tầm quan trọng của việc tạo điều kiện cho ông bà tham gia vào các hoạt động xã hội, mà cả cộng đồng cần hỗ trợ và khuyến khích để người cao tuổi có thể tận hưởng cuộc sống một cách trọn vẹn và ý nghĩa hơn.

Thói quen lạm dụng điện thoại di động ngay sau khi thức dậy đã trở thành một phần không thể thiếu trong cuộc sống hàng ngày của nhiều người. Tuy nhiên, thói quen này có thể gây ra những tác động tiêu cực nghiêm trọng đến não bộ và tinh thần.

Khi mới thức dậy, não bộ con người vẫn đang trong trạng thái chuyển tiếp giữa giấc ngủ và sự tỉnh táo, được gọi là trạng thái “sóng alpha”. Đây là khoảng thời gian mà tâm trí con người thư giãn, dễ dàng sáng tạo và ít bị phân tán. Nếu tận dụng được thời gian này, chúng ta có thể suy nghĩ tích cực hoặc nuôi dưỡng những ý tưởng mới. Tuy nhiên, khi ngay lập tức cầm điện thoại lên, não bộ sẽ bị đẩy vào tình trạng cảnh giác cao độ, khiến chúng ta dễ dàng bị căng thẳng và khó tập trung.

Mạng xã hội, mặc dù mang lại cảm giác được kết nối, nhưng cũng nhanh chóng “hút cạn” sự tập trung và năng lượng tinh thần của người dùng. Việc lướt điện thoại vào buổi sáng vô tình tạo ra một cơ chế “tìm kiếm phần thưởng” trong não bộ, nơi mà chúng ta liên tục tìm kiếm cảm giác vui vẻ từ những video, tin tức nóng, hoặc tương tác ảo. Hậu quả là trong phần còn lại của ngày, não bộ sẽ khó duy trì được sự tập trung bền vững, dễ bị xao nhãng và mất kiên nhẫn.

Một nghiên cứu của National Sleep Foundation vào năm 2021 chỉ ra rằng việc sử dụng thiết bị điện tử vào đầu và cuối ngày có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng giấc ngủ. Sử dụng thiết bị điện tử trong thời gian này có thể khiến cơ thể rối loạn nhịp sinh học, gây khó khăn khi ngủ sâu và dễ mệt mỏi hơn vào ngày hôm sau.

Không chỉ dừng lại ở đó, mạng xã hội còn có thể trở thành một “bẫy” tâm lý, khiến người dùng dễ dàng rơi vào cảm giác tự ti và chán nản khi so sánh cuộc sống của mình với những người khác trên mạng xã hội. Đặc biệt vào buổi sáng, khi tiếp xúc với những hình ảnh về cuộc sống hoàn hảo và thành công rực rỡ của người khác, chúng ta có thể dễ dàng cảm thấy tổn thương ngầm.

Muốn có một sức khỏe tinh thần tốt hơn, có lẽ đã đến lúc chúng ta nên để điện thoại “ngủ thêm” một chút. Thay vì ngay lập tức lướt điện thoại khi thức dậy, hãy bắt đầu ngày mới bằng một hoạt động nhẹ nhàng như vươn vai, uống nước, tập vài động tác yoga, thiền, hoặc đơn giản là ngồi yên vài phút để hít thở sâu. Việc viết ra mục tiêu trong ngày hoặc dành một chút thời gian để suy nghĩ tích cực cũng có thể giúp thiết lập tinh thần vững vàng.

Theo chuyên gia Nicole Venola, những phút đầu ngày là thời điểm quý giá để nuôi dưỡng sức khỏe tâm trí. Chỉ cần thay đổi một thói quen nhỏ, không cầm điện thoại ngay khi vừa tỉnh dậy, bạn đã giúp não bộ có cơ hội nghỉ ngơi đúng cách và chuẩn bị tốt hơn cho mọi thử thách trong ngày.

National Sleep Foundation đã thực hiện nhiều nghiên cứu về tác động của công nghệ đối với giấc ngủ và sức khỏe tinh thần. Bạn có thể tìm hiểu thêm về các nghiên cứu của họ tại trang web của National Sleep Foundation.

Các nhà nghiên cứu tại Viện Mắt Flaum và Viện Neuroscience Del Monte thuộc Đại học Rochester đã thực hiện một phát hiện quan trọng về phản ứng của võng mạc đối với chấn thương hoặc bệnh lý. Khi các tế bào cảm quang trong võng mạc bị tổn thương, các tế bào miễn dịch của não, được gọi là microglia, sẽ phản ứng. Tuy nhiên, khác với các loại mô khác trong cơ thể, các tế bào trung tính – một loại tế bào miễn dịch trong máu – không được huy động để giúp đỡ, mặc dù chúng di chuyển qua các mạch máu gần đó.

Phát hiện này có ý nghĩa đặc biệt quan trọng đối với hàng triệu người Mỹ bị mất thị lực do mất tế bào cảm quang. Sự liên kết giữa hai quần thể tế bào miễn dịch này là kiến thức cần thiết khi xây dựng các liệu pháp mới. Để hiểu được sự tinh tế của các tương tác tế bào miễn dịch, các nhà nghiên cứu đã sử dụng công nghệ chụp ảnh quang học thích nghi – một loại camera được phát triển bởi Đại học Rochester. Công nghệ này cho phép chụp ảnh các tế bào thần kinh và miễn dịch đơn lẻ bên trong mắt sống.

Các nhà nghiên cứu đã nghiên cứu võng mạc của chuột với tổn thương tế bào cảm quang và phát hiện ra rằng mặc dù cả tế bào trung tính và microglia đều có mặt trong võng mạc, nhưng chỉ có các tế bào microglia phản ứng với chấn thương tế bào cảm quang. Chúng không gọi các tế bào trung tính để giúp sửa chữa tổn thương tế bào cảm quang. Điều này cho thấy một loại che chắn xảy ra trong chấn thương võng mạc để bảo vệ võng mạc khỏi sự đột nhập của các tế bào miễn dịch có thể gây hại hơn là có lợi.

Sự hiểu biết về các tương tác tế bào miễn dịch trong võng mạc có thể giúp các nhà nghiên cứu xây dựng các liệu pháp mới để điều trị mất thị lực do mất tế bào cảm quang. Việc sử dụng công nghệ chụp ảnh quang học thích nghi đã giúp các nhà nghiên cứu quan sát được các tế bào miễn dịch trong võng mạc sống, từ đó có thể hiểu rõ hơn về các phản ứng của chúng đối với chấn thương.

Đại học Rochester đã phát triển công nghệ chụp ảnh quang học thích nghi để hỗ trợ nghiên cứu về các bệnh lý của mắt. Thông tin thêm về Đại học Rochester và các công nghệ của họ có thể được tìm thấy trên trang web của trường.

Trong bối cảnh công nghệ đang phát triển không ngừng, chăm sóc sức khỏe tinh thần đã trở thành một vấn đề cấp thiết trên toàn cầu. Tại Việt Nam, một công ty công nghệ đã tiên phong ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI), điện não đồ (EEG) và công nghệ não – máy (BCI) để đo sóng não, nhận diện trạng thái tinh thần và đưa ra các can thiệp cá nhân hóa. Sản phẩm nổi bật của công ty là Brain-Life Focus+, một thiết bị được nghiên cứu, phát triển và sản xuất hoàn toàn tại Việt Nam, đạt chuẩn khoa học châu Âu nhưng với mức giá phổ cập.

Brain-Life Focus+ sử dụng hệ thống cảm biến tiên tiến EEG, fNIRS và PPG để ghi nhận dữ liệu về sóng điện não, lưu lượng máu não và nhịp tim. Ba chỉ số này phản ánh trực tiếp các trạng thái quan trọng như tập trung, mệt mỏi, stress hay kiệt sức. Khác với các thiết bị đeo thông thường chỉ theo dõi nhịp tim hay giấc ngủ, Focus+ cho phép “đọc” hoạt động não bộ theo thời gian thực – một công nghệ trước đây chỉ có trong phòng thí nghiệm.

Các giải pháp sức khỏe tinh thần hiện tại thường chỉ dừng lại ở việc theo dõi cơ bản hoặc cung cấp nội dung tĩnh. Chúng thiếu khả năng phản hồi theo thời gian thực và không thể đo lường chính xác các trạng thái tâm lý ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu suất làm việc và học tập. Brain-Life khắc phục hạn chế này bằng cách cung cấp can thiệp cá nhân hóa, giúp người dùng điều chỉnh, lấy lại sự tập trung, giảm stress hay tránh kiệt sức một cách kịp thời và hiệu quả.

Sứ mệnh của Brain-Life là đưa công nghệ chăm sóc sức khỏe tinh thần tiên tiến đến gần hơn với giáo viên, học sinh và người lao động tại Việt Nam, những người thường xuyên chịu áp lực cao nhưng ít có điều kiện tiếp cận dịch vụ chất lượng. Dữ liệu não bộ thu thập từ Focus+ được xử lý bằng hệ thống AI đa mô hình, phân tích trạng thái tinh thần của từng người dùng theo từng thời điểm.

Thông tin từ Brain-Life cho biết, từ dữ liệu phân tích này, thiết bị đưa ra các gợi ý tức thì và cá nhân hóa như nghỉ ngắn, tập thở, nghe âm thanh thư giãn hoặc nhắc nhở thay đổi công việc. Brain-Life gọi đây là “Smartwatch for the Mind” – không chỉ theo dõi mà còn chủ động điều tiết trí tuệ.

Công nghệ này được phát triển dựa trên hơn 10 năm nghiên cứu chuyên sâu trong thần kinh học, HCI và học máy, với các công trình được công bố trên các tạp chí khoa học quốc tế uy tín. Phiên bản thử nghiệm của thiết bị đã được kiểm chứng tại các trường đại học ở Việt Nam, Anh và Mỹ, cho thấy độ chính xác trong việc phân biệt trạng thái tập trung, thư giãn, căng thẳng đạt trên 90%, tương đương với nhiều hệ thống EEG cao cấp.

Điểm khác biệt lớn nhất của Brain-Life Focus+ là khả năng phổ cập công nghệ đắt đỏ này. Trong khi thiết bị EEG y tế có giá hàng nghìn USD, Focus+ chỉ có giá từ 150 – 200 USD, gọn nhẹ và dễ sử dụng. Brain-Life đảm bảo chất lượng cao nhờ nền tảng khoa học vững chắc và tối ưu hóa thiết kế, sản xuất tại Việt Nam theo triết lý “Made in Vietnam – EU Quality – Global Impact”.

Mọi dữ liệu người dùng đều được mã hóa đầu cuối và tuân thủ chuẩn GDPR (EU), đảm bảo quyền riêng tư. Tiến sĩ Vi Chí Thành, nhà sáng lập và CEO Brain-Life, là chuyên gia quốc tế với nhiều công trình nghiên cứu và bằng sáng chế. Anh quyết định rời châu Âu về Việt Nam khởi nghiệp vì tin rằng đây là thời điểm chín muồi để tạo ra tác động xã hội lớn, đưa khoa học ra đời sống và giúp người Việt làm chủ công nghệ trí tuệ.

Brain-Life Focus+ đã được thử nghiệm thành công tại trường học, doanh nghiệp, bệnh viện ở Việt Nam và quốc tế. Với học sinh, Focus+ giúp theo dõi và cải thiện sự tập trung. Với nhân viên văn phòng, thiết bị giúp nhận biết sớm dấu hiệu stress, mệt mỏi để chủ động điều chỉnh. Với người lớn tuổi, Focus+ hỗ trợ theo dõi nhận thức và nhắc nhở hoạt động tăng cường trí nhớ.

Brain-Life không chỉ hướng tới thị trường Việt Nam mà còn đặt mục tiêu vươn ra châu Âu, Bắc Mỹ và các quốc gia Đông Nam Á. Với chiến lược “Made in Vietnam – EU quality – Global impact”, Brain-Life mong muốn Việt Nam trở thành trung tâm công nghệ và đổi mới sáng tạo trong lĩnh vực trí tuệ thần kinh, chứng minh khả năng của người Việt trên bản đồ công nghệ thế giới.