Luồng ý kiến thứ nhất cho rằng, đề xuất của TP.HCM là xác thực, vừa góp phần hạn chế đầu cơ nhà đất, giảm lãng phí tài nguyên đất đai, qua đó giúp người có thu nhập trung bình trở xuống có cơ hội tiếp cận nhà đất, vừa góp phần tăng thu ngân sách địa phương.

Luồng ý kiến thứ hai cho rằng, đề xuất của trung tâm kinh tế lớn nhất cả nước – TP.HCM là không có cơ sở và phi thực tế, bởi theo Hiến pháp, các khoản thu, chi ngân sách nhà nước phải do luật định. Như vậy, việc đầu tàu kinh tế của cả nước kiến nghị thu thuế đối với bất động sản trong Dự thảo Nghị quyết chính sách thí điểm tạo động lực phát triển TP.HCM (thay thế Nghị quyết 54/2017/QH14) là chưa đủ cơ sở vì mọi khoản thu, sắc thuế phải được quy định trong luật, chứ không phải nghị quyết.

Trên thực tế, Nghị quyết 07-NQ/TW (ngày 18/11/2016) của Bộ Chính trị về chủ trương, giải pháp cơ cấu lại ngân sách nhà nước yêu cầu phải hoàn thiện chính sách thu gắn với cơ cấu lại thu ngân sách nhà nước theo hướng bao quát toàn bộ các nguồn thu, mở rộng cơ sở thu, nhất là các nguồn thu mới, khai thác tốt thuế thu từ tài sản phù hợp với thông lệ quốc tế. Nghị quyết 07-NQ/TW không quy định xây dựng Luật Thuế tài sản và lại càng không có điều khoản nào cho phép các địa phương ban hành khoản thu, sắc thuế đánh vào tài sản, đặc biệt là bất động sản của tổ chức, cá nhân.

Theo Chiến lược cải cách hệ thống thuế đến năm 2030 được Thủ tướng ban hành tại Quyết định 508/QĐ-TTg (ngày 23/4/2022), thì giai đoạn 2021 – 2030, Việt Nam chỉ có 10 luật thuế như hiện nay (không ban hành thêm luật thuế mới), trong đó có thuế sử dụng đất phi nông nghiệp đang đánh vào tài sản là nhà đất, không phân biệt tài sản nhà đất là thứ nhất hay thứ hai trở đi, không phân biệt đối tượng quản lý, sử dụng là tổ chức, doanh nghiệp, hộ gia đình hay cá nhân.

Đối với thuế liên quan đến tài sản (thuế sử dụng đất phi nông nghiệp), theo Quyết định 508/QĐ-TTg, trong giai đoạn 2021 – 2030, thực hiện tổng kết, đánh giá tổng thể, trên cơ sở đó, nghiên cứu hoàn thiện theo hướng tăng mức điều tiết đối với đất và bổ sung thu thuế đối với nhà nhằm khuyến khích sử dụng nhà, đất có hiệu quả, góp phần hạn chế đầu cơ nhà, đất, đảm bảo động viên nguồn thu hợp lý, ổn định ngân sách nhà nước, phù hợp với điều kiện kinh tế – xã hội của Việt Nam và thông lệ quốc tế.

Như vậy, từ chủ trương của Đảng, luật pháp của Nhà nước đều chưa có quy định đánh thuế đối với nhà đất từ thứ hai trở đi của hộ gia đình, cá nhân. Hiến pháp lại càng không cho phép bất cứ địa phương, bộ, ngành nào được ban hành thêm các khoản thu, sắc thuế không được quy định cụ thể tại các luật thuế hiện hành. Vì thế, đề xuất đánh thuế đối với nhà đất của TP.HCM là không đủ căn cứ.

Việc đánh thuế đối với nhà đất thứ hai trở đi, trên thực tế, cũng khó thực hiện vì vô cùng phức tạp do diện tích nhà đất khác nhau, giá trị khác nhau, có thể chênh nhau hàng chục, hàng trăm, có khi lên đến hàng ngàn lần giữa căn hộ penthouse, biệt thự, nhà liền kề, nhà mặt phố, chung cư cao cấp ở trung tâm TP.HCM với nhà đất ở vùng sâu, vùng xa, kinh tế chưa phát triển. Ngoài ra, số nhân khẩu trong mỗi hộ gia đình cũng rất khác nhau, có hộ chỉ 1 – 2 người, có hộ 7 – 8 người, nếu tất cả hộ gia đình có nhà ở từ thứ hai trở đi đều phải nộp thuế cũng không thực sự công bằng.

Mục tiêu của việc đánh thuế đối với nhà đất từ thứ hai trở đi là chống đầu cơ, chống lãng phí nhà đất bỏ hoang. Song phần đông người dân bỏ tiền ra mua nhà, không ai bỏ nhà hoang, không ai “chôn một đống tiền” mà phần lớn đều được đưa vào khai thác, không tự kinh doanh thì cho thuê. Khi cho thuê nhà, người cho thuê phải nộp thuế thu nhập cá nhân, người khai thác nhà đất đi thuê cũng đã phải nộp các loại thuế, phí, lệ phí. Chính vì vậy, cần nghiên cứu kỹ tác động của việc thu thuế ngôi nhà thứ hai trở đi, nếu không sẽ rất dễ dẫn đến tình trạng thuế chồng thuế trong khi vẫn khó ngăn chặn tình trạng đầu cơ nhà đất và bởi tiền thuế nhà đất sẽ lại đè nặng lên vai người thuê nhà, ảnh hưởng tới người nghèo, người dân sống ở khu vực có điều kiện kinh tế – xã hội khó khăn./.

UBND TP.HCM đưa ra đề xuất thu thuế nhà, đất trong dự thảo nghị quyết thay thế Nghị quyết 54 gửi Bộ Kế hoạch và Đầu tư thẩm định trước khi trình Chính phủ.

Trước đó, tháng 12/2022, UBND thành phố trình lên Chính phủ việc xây dựng Nghị quyết về cơ chế, chính sách thí điểm tạo động lực phát triển TP.HCM, thay thế Nghị quyết 54/2017 của Quốc hội.

Dự thảo lần này có nhiều cập nhật so với bản trình Chính phủ vào tháng 12/2022, trong đó đáng chú ý là đề xuất thu thuế nhà đất thứ hai trở lên với 2 phương án.

Phương án thứ nhất, thành phố kiến nghị thí điểm thu thuế đối với nhà ở và đất ở mà người có quyền sử dụng đất hoặc sở hữu nhà ở không trực tiếp sử dụng để ở cho cá nhân và gia đình (gọi tắt là nhà, đất thứ 2 trở lên) trên địa bàn thành phố. Ủy ban Thường vụ Quốc hội sẽ quy định về căn cứ tính thuế, thuế suất, phương pháp tính thuế và thời gian áp dụng.

Phương án thứ hai, thành phố đề xuất tăng mức thu liên quan nhà đất thứ hai trở lên, cụ thể là: lệ phí trước bạ khi mua, nhận chuyển nhượng; thuế sử dụng đất phi nông nghiệp và thuế thu nhập cá nhân từ hoạt động chuyển nhượng nhà đất thứ hai trở lên.

Mức tăng do HĐND thành phố quyết định, gồm: thuế sử dụng đất phi nông nghiệp đối với đất ở (không quá 5 lần mức hiện hành) và thuế thu nhập cá nhân từ hoạt động chuyển nhượng nhà đất thứ hai trở lên (không quá 2 lần mức hiện hành); tăng tỷ lệ thu lệ phí trước bạ khi mua, nhận chuyển nhượng nhà đất thứ hai trở lên từ mức 0,5% giá trị chuyển nhượng lên mức 2% và mức tối đa chuyển nhượng một hồ sơ từ mức 500 triệu đồng lên 1 tỷ đồng.

Thành phố sẽ hưởng 100% số thu tăng thêm từ khoản này và không dùng để xác định tỷ lệ phần trăm với các khoản thu phân chia giữa ngân sách Trung ương và địa phương.

Phương án thu thuế nhà đất thứ hai trở lên từng được nêu trong dự thảo chính sách thay thế Nghị quyết 54 mà TP.HCM gửi Chính phủ hồi tháng 12/2022.

Chính quyền thành phố cho biết cách làm này sẽ hạn chế đầu cơ bỏ hoang nhà, đất trong dự án bất động sản, gây lãng phí nguồn lực xã hội, đồng thời là cơ sở để xây dựng chính sách chung sau này. Đề xuất được nhiều người quan tâm.

Trong các nhóm đề xuất mới liên quan đến lĩnh vực tài chính, ngân sách, thành phố đề xuất được hưởng 30% khoản thu tiền sử dụng đất khi bán tài sản công gắn liền trên đất do các cơ quan, tổ chức, đơn vị và doanh nghiệp thuộc Trung ương quản lý trên địa bàn. Đồng thời, TP.HCM cũng đưa ra các cơ chế, chính sách vượt trội về các nguồn vốn vay lại trong, ngoài nước để phát triển.

Theo quy trình, sau khi Bộ Kế hoạch và Đầu tư xem xét và cho ý kiến, dự thảo được gửi lên Chính phủ để trình Quốc hội.

Trước đó, ngày 24/11/2017, Quốc hội ban hành Nghị quyết 54 với 5 nhóm cơ chế, chính sách đặc thù cho TP.HCM nhằm tạo động lực mới để “siêu đô thị” bứt phá đi lên. Tuy nhiên, sau 4 năm thực hiện, thành phố chưa nhận được kết quả như mong đợi do nhiều vướng mắc từ bộ ngành. Hầu hết chính sách đặc thù về quản lý tài chính nhằm tăng nguồn thu như cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước, nguồn thu từ đấu giá tài sản công chưa thể thực hiện…/.