Việc giám định hài cốt liệt sĩ trong thời gian gần đây đã gặp phải nhiều khó khăn, đặc biệt là với các mẫu xương lâu năm bị phân hủy nặng sau thời gian dài chôn cất. Tiến sĩ Trần Trung Thành, Phó Giám đốc phụ trách Trung tâm Giám định ADN, Viện Sinh học, đã cho biết rằng khoảng 30% số mẫu thu thập không cho ra kết quả sau khi giám định.

Trung tâm Giám định ADN đã thực hiện nhiều nỗ lực để cải thiện quy trình giám định. Từ tháng 7/2019 đến nay, trung tâm đã phát triển 13 quy trình, thực hiện 800 đợt tách chiết ADN từ các mẫu xương lâu năm, tương đương khoảng 8.000 mẫu hài cốt liệt sĩ. Tỷ lệ tách chiết thành công dựa trên công nghệ phân tích ADN ty thể đạt 22%, góp phần trả lại danh tính nhiều liệt sĩ và giải mã được nhiều hệ gen của hài cốt liệt sĩ. Hiện tại, trung tâm đang lưu trữ khoảng 7.000 mẫu hài cốt liệt sĩ và có công suất giám định 4.000 mẫu/năm.

Để nâng cao năng lực giám định hài cốt trong chiến tranh, dự án ODA không hoàn lại “Nâng cao năng lực giám định hài cốt trong chiến tranh thông qua hợp tác phát triển, chuyển giao công nghệ và tiếp nhận trang thiết bị, hóa chất, vật tư tiêu hao” do Chính phủ Hoa Kỳ tài trợ đã được triển khai. Dự án này nhằm phát triển một hệ thống toàn diện để đối khớp ADN từ hài cốt bị phân hủy nặng với ADN từ các gia đình đang tìm kiếm người thân.

Khi áp dụng công nghệ phân tích ADN mới, cho phép khớp nối các mẫu không giới hạn dòng mẹ, đồng thời chấp nhận các mẫu họ hàng xa của cả dòng bố và dòng mẹ, số mẫu đối khớp thành công đạt 70/100 mẫu. Công nghệ mới được lựa chọn nhờ ứng dụng công nghệ giải trình tự thế hệ mới kết hợp phân tích các chỉ thị di truyền SNP trên gen nhân, cho phép xác định quan hệ huyết thống xa đến 4-5 thế hệ.

Phó Giáo sư, Tiến sĩ Phí Quyết Tiến, Phó Viện trưởng Viện Sinh học, cho biết công nghệ mới này có khả năng phân tích các mẫu ADN bị phân mảnh với độ tuổi mẫu từ 50-70 năm. Viện đã chủ động đầu tư nghiên cứu, tiếp cận và làm chủ công nghệ hiện đại trong lĩnh vực giám định ADN, không chỉ mang ý nghĩa chuyên môn, mà còn thể hiện tầm nhìn chiến lược trong việc hiện thực hóa các chủ trương lớn của Đảng.

ADN đóng vai trò quan trọng trong việc giám định hài cốt liệt sĩ. Với công nghệ mới, các nhà khoa học có thể phân tích ADN từ các mẫu xương lâu năm và xác định quan hệ huyết thống với các gia đình đang tìm kiếm người thân.

Hiện tại, Viện Sinh học đang tiếp tục nghiên cứu và phát triển các công nghệ mới để nâng cao năng lực giám định hài cốt liệt sĩ. Với sự hỗ trợ từ dự án ODA và sự đầu tư của viện, hy vọng rằng sẽ có thêm nhiều hài cốt liệt sĩ được xác định danh tính và trở về với gia đình của họ.