Viện Nghiên cứu phát triển TP.HCM đang đề xuất xây dựng một trung tâm tái chế pin với công suất khoảng 3.000 tấn mỗi năm nhằm hỗ trợ việc chuyển đổi xe máy xăng sang xe điện. Đề xuất này được đưa ra trong bối cảnh thành phố đang nỗ lực giảm thiểu tác động môi trường từ việc sử dụng xe máy xăng và chuyển sang sử dụng xe điện.

Ông Lê Thanh Hải, giám đốc Trung tâm tư vấn ứng dụng kinh tế thuộc Viện Nghiên cứu phát triển TP.HCM, cho biết rằng Việt Nam đã có nhà máy sản xuất pin xe điện tại Hà Tĩnh với quy mô đầu tư hàng ngàn tỷ đồng. Hơn nữa, Việt Nam cũng đã ký kết hợp tác với Li-Cycle, một doanh nghiệp hàng đầu thế giới về tái chế pin xe điện. Thông qua hợp tác này, các bên sẽ cùng nhau cung ứng, tái chế pin và nghiên cứu đầu tư hệ thống tái chế tại Việt Nam.

Theo ông Hải, pin xe điện chứa nhiều kim loại quý như niken, coban, mangan. Do đó, việc thu hồi và tái chế những nguyên liệu này là rất cần thiết. Công nghệ tái chế pin hiện nay đã phát triển đến mức có thể thu hồi lên đến 90-95% vật liệu trong pin xe điện. Một số doanh nghiệp cũng đang đầu tư vào các giải pháp để kéo dài tuổi thọ pin, chẳng hạn như tái sử dụng pin sau khi giảm hiệu suất trong xe điện để làm hệ thống dự trữ điện hoặc tái chế thành tấm pin năng lượng mặt trời.

Đề án chuyển đổi 400.000 xe máy sang xe điện cũng đề xuất TP.HCM khuyến khích và đặt mục tiêu xây dựng trung tâm tái chế pin. Nếu đạt được các tiêu chuẩn kỹ thuật, TP.HCM sẽ xem xét cơ chế hỗ trợ như cho vay ưu đãi hoặc sử dụng quỹ bảo vệ môi trường để tài trợ. Ông Hải kỳ vọng rằng trong vòng 10 năm tới, TP.HCM sẽ hình thành được một trung tâm tái chế pin hiện đại, giúp giảm thiểu rủi ro ô nhiễm và góp phần phát triển môi trường xanh.

Nhóm đối tượng shipper là một trong những nhóm phát thải khí nhà kính cao, với quãng đường chạy trung bình mỗi ngày từ 80-120km, gấp 3-4 lần người dân bình thường. Dự kiến từ tháng 1-2026, TP.HCM sẽ bắt đầu áp dụng các chính sách ưu đãi và ngừng cấp mới cho phù hợp với tài xế xe máy xăng tham gia các nền tảng gọi xe công nghệ.

Cháy xe điện – một nguy cơ tiềm ẩn và cách bảo vệ bản thân

Một vụ hỏa hoạn đã xảy ra gần đây tại khu vực nhà để xe thuộc khuôn viên Khu du lịch chùa Hương Tích (Hà Tĩnh), khiến 1 ô tô và 9 xe điện du lịch bị thiêu rụi. Sự cố này một lần nữa đặt ra vấn đề về đảm bảo an toàn trong các sự cố cháy nổ, đặc biệt là cháy xe điện, vốn đang trở thành một phương tiện di chuyển phổ biến.

Các chuyên gia cảnh báo rằng pin lithium-ion trong xe điện khi bị cháy không chỉ gây nguy hiểm vì nhiệt mà còn sinh ra khói chứa nhiều khí độc hại. Tiến sĩ Nguyễn Hồng Vũ, một chuyên gia có kinh nghiệm trong lĩnh vực này, cho biết rằng chữa cháy pin điện, đặc biệt là pin lithium-ion, không giống như chữa cháy thông thường. Pin lithium-ion có thể tự sinh nhiệt và tiếp tục cháy ngay cả khi không có oxy, khiến việc dập lửa trở nên khó khăn.

Quá trình cháy pin thường bắt đầu do quá nhiệt, va đập, lỗi sạc hoặc chập mạch, khiến nhiệt độ tăng vượt ngưỡng an toàn. Từ đó, các phản ứng hóa học bên trong pin bị kích hoạt, làm phân hủy chất điện giải và sinh ra các khí dễ cháy. Về góc độ ảnh hưởng sức khỏe, khi pin lithium-ion trong xe điện bị cháy sẽ sinh ra khói chứa nhiều khí độc hại như hydrofluoric acid (HF), carbon monoxide (CO), các hợp chất hữu cơ dễ bay hơi (VOCs)…

Hít phải khói từ vụ cháy xe điện có thể gây ho, khó thở, buồn nôn, tổn thương phổi nghiêm trọng, thậm chí tử vong nếu tiếp xúc trong thời gian ngắn. Tiến sĩ Nguyễn Hồng Vũ cũng nêu ra 3 tình huống và hướng xử lý cụ thể để bảo vệ bản thân khi xảy ra cháy xe điện. Thứ nhất, nếu đang ngồi trên chính chiếc xe điện bị cháy, cần thoát ra ngay lập tức qua lối gần nhất. Thứ hai, nếu đang ở gần xe điện cháy trong không gian mở, cần nhanh chóng rời khỏi khu vực, đứng cách xa và ngược hướng gió.

Thứ ba, nếu xe điện cháy trong không gian kín, cần lập tức rời khỏi tầng hầm, không dùng thang máy, di chuyển bằng lối thoát hiểm. Điều quan trọng là phải nhận thức được mức độ nguy hiểm của pin lithium-ion khi bị cháy và các biện pháp phòng ngừa cần thiết. Ngoài ra, cần lưu ý rằng pin lithium-ion cháy còn giải phóng các hạt oxit kim loại nặng như oxit cobalt, oxit nickel và oxit mangan.

Các hạt này tồn tại ở dạng siêu mịn trong khói, dễ xâm nhập vào phổi khi hít phải và có thể gây viêm phổi, tổn thương thần kinh hoặc ung thư nếu tiếp xúc lâu dài. Sự cố cháy xe điện tại Khu du lịch chùa Hương Tích là lời cảnh báo về việc đảm bảo an toàn trong các sự cố cháy nổ. Cơ quan chức năng cần tăng cường kiểm tra và giám sát việc sản xuất, kinh doanh xe điện để đảm bảo chất lượng và an toàn cho người sử dụng.

Tham khảo thêm thông tin về City of Hope để hiểu rõ hơn về các vấn đề liên quan đến pin lithium-ion và công nghệ.