Hiện nay, việc lựa chọn ngành nghề của nhiều bạn trẻ bị chi phối bởi những định kiến về giới, danh tiếng, thu nhập… Điều này không chỉ ảnh hưởng đến tương lai cá nhân mà còn lãng phí nguồn lực xã hội. Theo bản tin thị trường lao động quý 2-2025 của Bộ Nội vụ, số người thất nghiệp trong quý 2-2025 đã tăng lên 1,06 triệu người, cao hơn 25.000 người so với quý trước và tăng khoảng 13.300 người so với cùng kỳ năm 2024.

Đáng chú ý, tỷ lệ thất nghiệp trong thanh niên cũng tăng thêm 0,26%, mặc dù các công ty tăng tuyển dụng. Nghịch lý này đặt ra nhiều vấn đề, trong đó có việc chọn ngành nghề ở giới trẻ hiện nay. Nhiều học sinh và phụ huynh đặt quá nặng yếu tố thu nhập, cho rằng nghề dễ giàu mới đáng học nên đổ xô vào các ngành được cho là ‘hot’ trên thị trường lao động, dẫn đến cầu vượt quá cung.

Văn hóa Á Đông cũng khiến một số phụ huynh, học sinh có những định kiến về giới khi chọn ngành nghề. Nhiều bạn trẻ đã từ bỏ ước mơ về ngành học vì lo sợ áp lực giới tính trong thời gian học, cũng như quá trình tìm việc sau này. Các nhà nghiên cứu tâm lý học phát triển và khoa học thần kinh khẳng định năng lực nghề nghiệp không phân biệt giới, mà là do định hướng xã hội.

Tuy nhiên, nhiều bạn trẻ chọn ngành trái sở thích chỉ vì muốn vào trường ‘top’. Lấy tên trường làm thước đo thành công là một cách hiểu sai về thương hiệu giáo dục. Điều này xuất phát từ tâm lý sính danh tiếng, hiệu ứng truyền thông về những bảng xếp hạng các cơ sở giáo dục đại học. Tư duy trọng bằng cấp cũng khiến nhiều bạn không mặn mà với cao đẳng nghề.

Trong khi các nước phát triển coi trọng việc học nghề thì ở Việt Nam, học nghề lại bị nhiều người coi là thua cuộc, thất bại. Hiện thực phũ phàng người người đại học, nhà nhà đại học, nhưng rồi vẫn khó tìm việc với tấm bằng cử nhân đang đặt dấu hỏi lớn trong việc lựa chọn con đường bước vào thị trường lao động của các bạn trẻ hiện nay.

Chọn nghề sai: tăng thất nghiệp, lãng phí nguồn nhân lực. Sai một ly, đi một dặm. Chọn ngành không phù hợp khiến nhiều bạn chán học, bỏ học. Không chỉ mất niềm tin vào bản thân, các em còn cảm thấy khó khăn trong việc định danh nghề nghiệp, đến khi học xong, lại làm trái ngành trái nghề.

Nhìn từ góc độ toàn cảnh xã hội, định kiến ngành nghề sẽ dẫn đến việc học sai ngành sai nghề. Hệ quả là tình trạng ngành thiếu ngành thừa, lãng phí nguồn nhân lực, gia tăng tình trạng thất nghiệp dù có bằng đại học. Chọn nghề là hành trình cá nhân, có ý nghĩa quyết định cuộc đời mỗi người. Tương lai không dành cho người đi theo lối mòn định kiến.

Chúng ta phải hiểu rõ chính mình, bằng cách thẳng thắn trả lời những câu hỏi: ‘muốn gì?’, ‘giỏi gì?’, ‘sống vì giá trị nào?’ thông qua việc sử dụng các công cụ trắc nghiệm nghề nghiệp khoa học. Gia đình, nhà trường, xã hội cũng cần chung tay tiếp sức, giúp các em mở rộng cánh cửa ngành nghề tương lai, không nên vô tình dựng thêm những rào chắn vô hình.

Ngày 1/8, tại Trường Đại học Hải Phòng, Thành Đoàn Hải Phòng đã tổ chức Lễ khai mạc Hội trại ‘Thanh niên Việt Nam làm chủ ngoại ngữ – Bản lĩnh hội nhập’ lần thứ 2 năm 2025. Sự kiện này thu hút sự tham gia của gần 100 cán bộ, đoàn viên và thanh niên tiêu biểu từ các tỉnh, thành trên cả nước.

Hội trại diễn ra từ ngày 31/7 đến 3/8 với mục tiêu tạo ra một sân chơi rộng rãi cho đoàn viên, thanh thiếu nhi trên toàn quốc để trao đổi, học hỏi và trang bị kiến thức, kỹ năng cần thiết. Từ đó, giúp các em nâng cao năng lực ngoại ngữ và hội nhập quốc tế.

Đến dự lễ khai mạc có anh Nguyễn Tường Lâm – Bí thư Trung ương Đoàn, Chủ tịch Hội Liên hiệp Thanh niên Việt Nam; ông Nguyễn Quang Phúc – Trưởng Ban Tuyên giáo và Dân vận Thành ủy Hải Phòng; chị Nguyễn Thị Thủy – Bí thư Thành Đoàn Hải Phòng.

Trong phát biểu khai mạc, anh Nguyễn Tường Lâm khẳng định rằng trong thời đại số và toàn cầu hóa, ngoại ngữ là ‘chìa khóa của cánh cửa hội nhập’. Ngoại ngữ không chỉ là một kỹ năng mà còn là năng lực nền tảng giúp thanh niên mở rộng tri thức, tăng cường hợp tác và phát huy bản sắc dân tộc trên trường quốc tế.

Hội trại năm 2025 có sự tham gia của gần 100 đại biểu từ 18 đến 35 tuổi, đại diện cho nhiều ngành nghề và lĩnh vực. Các đại biểu này có đam mê, kinh nghiệm và kỹ năng tham gia tổ chức các hoạt động nâng cao năng lực ngoại ngữ và hội nhập quốc tế.

Điểm nhấn của Hội trại năm 2025 là việc đẩy mạnh ứng dụng công nghệ trong tổ chức các hoạt động, kết hợp với vòng chung kết Cuộc thi Olympic tiếng Anh dành cho cán bộ trẻ toàn quốc lần thứ VII năm 2025.

Trong khuôn khổ chương trình, các đại biểu đã tham gia thảo luận, xây dựng và trình bày các dự án nâng cao năng lực hội nhập tại địa phương, kết hợp ứng dụng công cụ trí tuệ nhân tạo vào truyền thông và thiết kế sản phẩm. Hội trại cũng là không gian kết nối các thí sinh vòng chung kết Cuộc thi Olympic tiếng Anh dành cho cán bộ trẻ toàn quốc lần thứ VII.

Qua đó, anh Nguyễn Tường Lâm biểu dương các mô hình hiệu quả như Olympic tiếng Anh, các lớp học miễn phí vùng sâu vùng xa, câu lạc bộ ngoại ngữ, chương trình huấn luyện T4T… và kêu gọi thanh niên Việt Nam tích cực học ngoại ngữ để làm chủ công nghệ, làm chủ chính mình và làm chủ tương lai.

Tháng 7 – tháng của nghĩa tình và tri ân, những người trẻ tình nguyện đang âm thầm tỏa sáng bằng những hành động đẹp, thể hiện lòng biết ơn sâu sắc đối với những thế hệ đã hy sinh vì Tổ quốc. Mới đây, Xã Đoàn Phú Quới cùng Đoàn Trường ĐH Cửu Long đã tổ chức hoạt động dọn dẹp và chỉnh trang khuôn viên nghĩa trang liệt sĩ tại địa phương. Các bạn trẻ đã đến Nghĩa trang Liệt sĩ huyện Long Hồ thắp nhang tưởng niệm và bắt tay vào làm việc.

Họ nhổ cỏ, quét dọn, làm đẹp từng phần mộ, không chỉ làm sạch sẽ khu vực nghĩa trang mà còn bày tỏ sự tri ân sâu sắc đối với thế hệ cha ông đã hy sinh xương máu cho quê hương, đất nước. Cùng với đó, tuổi trẻ của hai đơn vị còn dành tặng 6 phần quà tri ân cho người có công và gia đình chính sách. Đặc biệt, họ đã đến thăm gia đình Mẹ Việt Nam anh hùng Phạm Thị Diển tại xã Phú Quới.

Trong không khí ấm áp, các bạn trẻ hỏi han thân tình và thể hiện sự quan tâm. Mẹ Việt Nam anh hùng Phạm Thị Diển xúc động bày tỏ: “Tình cảm của các cháu là niềm động viên rất lớn đối với mẹ”. Anh Nguyễn Hữu Danh, Bí thư Xã Đoàn Phú Quới, cho biết rằng việc làm này là hoạt động thường xuyên của tổ chức đoàn địa phương.

“Những việc làm tuy nhỏ nhưng chứa đựng tấm lòng biết ơn, lời tri ân của thế hệ hôm nay gửi đến những người đã từng cống hiến cả tuổi trẻ, hy sinh máu xương vì nền độc lập, tự do của Tổ quốc” – anh Danh nói. Hưởng ứng ngày Chủ nhật xanh lần thứ IV, các cấp bộ đoàn trong tỉnh đã triển khai nhiều hoạt động thiết thực hướng tới kỷ niệm 78 năm ngày Thương binh – Liệt sĩ.

Các bạn trẻ đã ra quân làm cỏ, vệ sinh tạo cảnh quan sạch đẹp cho khuôn viên bia tưởng niệm anh hùng liệt sĩ, chỉnh trang nghĩa trang liệt sĩ và thu gom rác thải. Tháng 7 này, màu áo xanh của tuổi trẻ không chỉ xuất hiện trong các công trình, phần việc chỉnh trang nghĩa trang mà còn trong các hoạt động chăm lo cho mẹ Việt Nam anh hùng, người có công, gia đình chính sách.

Những hành động này không chỉ tô thắm thêm màu áo thanh niên mà còn là biểu tượng của trách nhiệm, của lòng biết ơn sâu sắc của tuổi trẻ hôm nay. Tại xã Hòa Bình, Xã Đoàn Hòa Bình đã nấu bữa cơm nghĩa tình tại nhà Mẹ Việt Nam anh hùng Huỳnh Thị Gõ. Các bạn trẻ vào bếp nấu ăn và được nghe mẹ kể lại quá khứ hào hùng của cha anh đi trước.

Từ đó, các bạn trẻ hiểu thêm về giá trị của cuộc sống hòa bình, ấm no hiện tại và tiếp thêm nguồn sức mạnh tinh thần để phát huy truyền thống bất khuất của thế hệ cha anh. Trong tháng cao điểm đền ơn đáp nghĩa này, các hoạt động “uống nước nhớ nguồn” được các cấp bộ đoàn tổ chức sôi nổi.

Tỉnh Đoàn Vĩnh Long cho biết, trong dịp kỷ niệm 78 năm ngày Thương binh – Liệt sĩ, các cấp bộ đoàn trong tỉnh sẽ triển khai tuần cao điểm “Uống nước nhớ nguồn”, “Đền ơn đáp nghĩa” từ ngày 20-27/7. Các hoạt động sẽ tập trung vào việc thăm hỏi, tặng quà và chăm sóc sức khỏe cho mẹ Việt Nam anh hùng, thương binh, bệnh binh, gia đình chính sách;

tình nguyện vệ sinh môi trường, tu bổ, nâng cấp, chỉnh trang các công trình ghi công liệt sĩ, nghĩa trang liệt sĩ, bia, đài, nhà tưởng niệm liệt sĩ; vận động hỗ trợ, đóng góp ngày công xây nhà, các công trình phục vụ đời sống, sinh hoạt cho các gia đình có công với cách mạng.

Thế hệ trẻ nông thôn Thái Nguyên đang ngày càng khẳng định vai trò của mình trong thời đại số. Tại tỉnh Thái Nguyên, nhiều thanh niên đã và đang chủ động học hỏi và ứng dụng công nghệ để thay đổi cách làm kinh tế, giúp tăng thu nhập và phát triển địa phương.

Anh Hứa Văn Thượng, một thanh niên ở xã Na Rì, đã khởi nghiệp thành công với mô hình nuôi dúi nhờ vào việc ứng dụng công nghệ. Sau khi xem các video trên Youtube, anh Thượng đã tự tìm hiểu và quyết định xây dựng trang trại nuôi dúi. Sau 6 năm, anh đã xây dựng được 2 nhà nuôi có diện tích 150m2, trang bị hệ thống làm mát, sưởi ấm và đo độ ẩm được cài đặt trên điện thoại thông minh để đảm bảo dúi phát triển trong điều kiện tốt.

Không chỉ dừng lại ở đó, anh Thượng còn xây dựng kênh bán hàng trên các nền tảng như Zalo Shop, Shopee, Tiktok Shop để mở rộng thị trường. Hiện nay, sản phẩm của anh đã xuất đến nhiều tỉnh, thành như Hà Nội, Quảng Ninh, Phú Thọ, Tuyên Quang, Bắc Ninh, Cao Bằng… Việc sử dụng công nghệ đã hỗ trợ rất nhiều trong chăn nuôi, đặc biệt trong việc quảng bá và giới thiệu sản phẩm. Thông qua kênh bán hàng, anh Thượng đã mở rộng được thị trường cho 2 sản phẩm gồm dúi thương phẩm và dúi giống.

Tỉnh Thái Nguyên đang trên đà trở thành một trung tâm chuyển đổi số năng động của khu vực Trung du miền núi phía Bắc, và thanh niên là lực lượng nòng cốt trong tiến trình này. Tỉnh đoàn Thái Nguyên đã triển khai nhiều chương trình giúp thanh niên tiếp cận và làm chủ công nghệ một cách chủ động và thực chất.

Một trong những hoạt động nổi bật là Tỉnh đoàn phối hợp với các sở, ban, ngành tổ chức chương trình tập huấn chuyển đổi số từ cơ bản đến nâng cao cho cán bộ đoàn cơ sở và thanh niên nông thôn. Ngoài ra, còn có các hoạt động về chuyển đổi số, liên hoan tuổi trẻ sáng tạo, cuộc thi khởi nghiệp sáng tạo… cho đoàn viên thanh niên nông thôn.

Tỉnh đoàn đã triển khai phong trào ‘Bình dân học vụ số’ với mục tiêu phổ cập kiến thức và kỹ năng số cho người dân theo tinh thần ‘không ai bị bỏ lại phía sau’ trong tiến trình chuyển đổi số. Các đội hình ‘Thanh niên tình nguyện chuyển đổi số’ đã được thành lập tại nhiều xã, phường để hướng dẫn người dân cài đặt và sử dụng dịch vụ công trực tuyến, thanh toán không dùng tiền mặt. Thanh niên còn hỗ trợ người dân đăng ký định danh điện tử VNeID, thực hiện các thủ tục hành chính mức độ 3,4, giúp người dân tiết kiệm thời gian và chi phí.

Chị Phạm Thị Thu Hiền, Bí thư Tỉnh đoàn Thái Nguyên, cho biết: ‘Để đảm bảo người trẻ dùng công nghệ an toàn, Tỉnh đoàn lồng ghép tập huấn an toàn không gian mạng, tìm hiểu Luật An ninh mạng và bộ Quy tắc ứng xử trên mạng thông qua các hội thi trực tuyến, chuyên đề sinh hoạt đoàn, cũng như phối hợp các đơn vị tổ chức sân chơi tìm hiểu pháp luật số dành cho đoàn viên, học sinh.’

Trong thời đại số hóa, làng gốm Bát Tràng, ven sông Hồng, đang trở thành điểm sáng với sự tham gia của nhiều người trẻ. Họ đã quay về để giữ gìn truyền thống và lan tỏa gốm Việt thông qua mạng xã hội. Tại đây, thế hệ trẻ đang làm việc chăm chỉ để kết hợp giữa phương pháp truyền thống và công nghệ hiện đại, nhằm đưa gốm Bát Tràng đến gần hơn với công chúng.

Anh Nguyễn Minh Quang, 25 tuổi, là một trong những người trẻ đang làm việc tại làng gốm Bát Tràng. Anh đã tạo lập một trang fanpage trên Facebook và thường xuyên đăng tải video trên TikTok để giới thiệu và bán các sản phẩm gốm của mình. Qua mạng xã hội, anh Minh Quang đã có thể tiếp cận với khách hàng từ khắp nơi trên thế giới và giới thiệu đến họ những sản phẩm gốm thủ công truyền thống của làng gốm Bát Tràng.

Mỗi ngày, anh Minh Quang không chỉ sản xuất gốm mà còn phải xử lý hình ảnh và cung cấp các sản phẩm kiểu mẫu mới đến khách hàng. Thông qua mạng xã hội, khách hàng có thể cảm nhận được công sức làm ra từng chi tiết nhỏ của sản phẩm và đặt hàng trực tuyến. Điều này đã giúp anh Minh Quang và nhiều người trẻ tại làng gốm Bát Tràng có thể tiếp cận với thị trường quốc tế và tăng cường doanh thu.

Người trẻ quay lại làng nghề không chỉ đơn thuần là giữ nghề theo nghĩa truyền thống mà còn là một sự tiếp biến hiện đại. Bằng tư duy thị trường, họ biết khách hàng cần gì và làm sao để tiếp cận khách hàng thông qua các công cụ mạng xã hội. Việc ghi lại toàn bộ hành trình sáng tạo, từ khâu chuẩn bị nguyên liệu đến xử lý men và nung lò, đã giúp người xem hiểu rõ hơn về quá trình công phu phía sau mỗi sản phẩm làm từ gốm.

Nghệ nhân Tô Thanh Sơn, người có khoảng 65 năm trong nghề, nhận định rằng thế hệ trẻ đang làm nghề theo cách rất khác nhưng vẫn trân trọng giá trị của nghề gốm. Ông mừng vì các cháu đã làm được điều mà thế hệ chúng tôi chưa từng nghĩ tới: đưa gốm Bát Tràng ra thế giới… chỉ bằng một cú nhấp chuột.

Trong hành trình gìn giữ và phát triển nghề gốm Bát Tràng, lớp người trẻ đang chứng minh họ không chỉ là người thừa kế mà còn là những người kiến tạo. Họ không “đóng khung” mình trong khuôn mẫu cũ mà mạnh dạn thử nghiệm cái mới, kết nối truyền thống với công nghệ hiện đại.