Dịch Cân Kinh – Môn võ công kỳ ảo trong truyện Kim Dung có thực sự tồn tại?

Những người yêu thích truyện Kim Dung chắc hẳn đã từng nghe đến Dịch Cân Kinh, một môn võ công huyền thoại của Thiếu Lâm Tự, giúp người luyện như thể thoát thai hoán cốt, nội lực dồi dào. Tuy nhiên, Dịch Cân Kinh cũng là một trong những môn võ thuật được lấy cảm hứng từ đời thực và đã được phóng đại qua ngòi bút của tác giả.

Không có bằng chứng lịch sử cho thấy công pháp này ra đời từ thời Bồ Đề Đạt Ma hay từng là bí kíp tối thượng của Thiếu Lâm Tự. Theo các tài liệu sử học, bản chép tay cổ nhất về Dịch Cân Kinh được ghi nhận vào thế kỷ 17, trong một bộ sách có tên “Nội công yếu chỉ”, xuất hiện ở giai đoạn nhà Minh – Thanh. Tác giả sách này là Trình Đoan Tường, một đạo sĩ kiêm nhà dưỡng sinh, chứ không phải thiền sư hay võ tăng. Những bản phổ biến sau này thường gán cho Đạt Ma tổ sư để tăng tính huyền bí, nhưng hầu hết giới sử học đều xem đây là cách mượn danh truyền thuyết để tăng giá trị cho những bài tập dưỡng sinh trong Dịch cân kinh.

Thực chất, Dịch Cân Kinh không phải là một môn võ công hay “nội công tâm pháp” kỳ bí. Nó là một chuỗi bài tập khí công – điều tức, kết hợp giữa chuyển động toàn thân và hít thở có kiểm soát. Một bài Dịch Cân Kinh cơ bản gồm từ 12 đến 18 động tác, chủ yếu xoay quanh việc vươn người, chuyển trọng tâm, nâng tay, điều hòa hơi thở.

Mục tiêu của Dịch Cân Kinh là kéo giãn gân cốt, tăng lưu thông khí huyết, cải thiện chức năng vận động, điều hòa tâm trí và hỗ trợ phòng ngừa một số bệnh mãn tính. Trong những năm gần đây, Dịch Cân Kinh được nhiều viện tại Trung Quốc, Đài Loan, Hồng Kông và cả Việt Nam ứng dụng như một bài tập khí công dưỡng sinh dành cho người lớn tuổi hoặc bệnh nhân cần phục hồi chức năng.

Một nghiên cứu năm 2020 của Viện Y học cổ truyền Bắc Kinh cho thấy, người cao tuổi luyện tập Dịch Cân Kinh đều đặn trong 12 tuần có cải thiện đáng kể về huyết áp, khả năng hô hấp và giấc ngủ. Nghiên cứu tương tự tại Đại học Y cũng ghi nhận hơn 80% bệnh nhân đau vai gáy mãn tính giảm đau rõ rệt sau khi tập bài khí công này trong hai tháng.

Tiến sĩ Dương Chấn Vũ, chuyên gia khí công và y học cổ truyền Trung Quốc, nhận định: “Dịch Cân Kinh có thể không làm bạn trở thành võ sư, nhưng nó lại là một vận động mềm mại, hiệu quả và an toàn để duy trì sức khỏe.” Theo ông, các động tác Dịch Cân Kinh tuy đơn giản nhưng giúp cơ thể vận động toàn thân một cách nhịp nhàng, đặc biệt có lợi cho người làm việc văn phòng, người cao tuổi hoặc người đang phục hồi sau bệnh.

Tổ chức WHO cũng xếp các bài tập khí công như Dịch Cân Kinh vào nhóm phương pháp phòng bệnh hỗ trợ hiệu quả, bên cạnh Thái cực quyền và Yoga. Để tập luyện Dịch Cân Kinh hiệu quả, người tập nên khởi động kỹ để làm nóng khớp, sau đó thực hiện các động tác một cách chậm rãi, đồng bộ với hơi thở sâu, đều. Điều quan trọng là giữ tâm trí tĩnh lặng, tập trung vào chuyển động và luồng khí ra vào.

Mỗi buổi tập nên kéo dài từ 15 đến 30 phút, có thể thực hiện buổi sáng sớm hoặc chiều tối. Giữa nhịp sống hiện đại nhiều căng thẳng và bệnh tật, việc duy trì thói quen tập luyện nhẹ nhàng, nhịp nhàng như Dịch Cân Kinh có thể là một chìa khóa đơn giản nhưng hiệu quả để giữ gìn sức khỏe lâu dài.

Thiếu Lâm Tự, biểu tượng nghìn năm của võ thuật Trung Hoa, đang đối mặt với những thách thức lớn khi uy tín của họ bị đe dọa bởi vụ bê bối liên quan đến sư trụ trì Thích Vĩnh Tín. Sự kiện này đã khiến công chúng nhớ lại tác phẩm kinh điển của Kim Dung – Thiên Long Bát Bộ, nơi Thiếu Lâm Tự được miêu tả như một thánh địa linh thiêng của Phật giáo và võ thuật.

Thế nhưng, trong đời thực, Thiếu Lâm Tự đã ngày càng giống một công viên giải trí hơn là một thánh địa. Việc kinh doanh và thương mại hóa đã làm giảm đi yếu tố thiền định và Phật học trong quá trình luyện võ. Sư Thích Diên Minh, một thành viên của dòng Thiếu Lâm thứ 34, hiện đang sống và giảng dạy võ thuật tại Mỹ, đã bày tỏ sự thất vọng với tình trạng hiện tại của Thiếu Lâm Tự.

Ông nhận định rằng việc luyện võ tại Thiếu Lâm Tự không chỉ bao gồm việc học võ công, mà còn phải bao gồm việc cạo đầu, ăn chay theo nghi thức Phật giáo, mặc tăng bào, rèn luyện đạo đức và tìm hiểu kinh nghĩa của đạo Phật. Tuy nhiên, hiện tại, Thiếu Lâm Tự đã quá dễ dãi trong việc đào tạo và truyền thụ võ thuật cho công chúng, nhằm thu hút nhiều học viên.

Thiếu Lâm Tự hiện đang kiếm tiền từ việc bán vé và các hoạt động thương mại khác. Theo ước tính, họ thu về khoảng 40-50 triệu USD từ việc bán vé và hàng trăm triệu USD từ các hoạt động thương mại khác mỗi năm. Tuy nhiên, sư Thích Diên Minh cho rằng vấn đề không phải là việc kinh doanh, mà là cách họ giảm đi yếu tố thiền định và Phật học trong quá trình luyện võ.

Tình trạng thương mại hóa quá mức đã làm cho Thiếu Lâm Tự trở thành một sân khấu trình diễn kungfu, hơn là một nơi thực sự luyện võ. Các võ sĩ xuất thân từ Thiếu Lâm Tự thường thất bại trong các cuộc thi đấu thực chiến, cho thấy khoảng cách lớn giữa kungfu trình diễn và võ thuật đối kháng.

Mặc dù vậy, Thiếu Lâm Tự vẫn được ngưỡng mộ vì võ đạo của mình. Đông đảo người Tây phương vẫn thích tìm hiểu và thọ giáo các võ phái giàu truyền thống này vì các giá trị về văn hóa và tinh thần. Tuy nhiên, sau vụ bê bối của sư trụ trì Thích Vĩnh Tín, người hâm mộ võ thuật Trung Quốc không khỏi chững lại và có một cái nhìn sâu hơn về biểu tượng nghìn năm của làng võ.