Ngành thủ công mỹ nghệ Việt Nam đang đứng trước cơ hội lớn để phát triển bền vững, nhưng cần một giải pháp quan trọng để kết hợp hài hòa giữa tinh hoa truyền thống và tư duy thiết kế hiện đại. Với hơn 1.800 làng nghề thủ công mỹ nghệ truyền thống, Việt Nam có một kho tàng di sản văn hóa khổng lồ.

Các sản phẩm thủ công mỹ nghệ của Việt Nam hiện nay còn đơn giản, thiếu ý tưởng thiết kế sáng tạo, chưa phù hợp với xu hướng tiêu dùng hiện đại. Tại Diễn đàn ‘Sản phẩm thủ công mỹ nghệ Hà Nội – Cơ hội và thách thức’, các chuyên gia đã thảo luận về cách nâng cao giá trị sản phẩm thủ công mỹ nghệ. Chủ tịch Hiệp hội Làng nghề Việt Nam Trịnh Quốc Đạt cho biết, xuất khẩu thủ công mỹ nghệ của Việt Nam đạt khoảng 3,5 tỷ USD vào năm 2023 và mục tiêu đến năm 2025 sẽ đạt khoảng 4 tỷ USD.

Tuy nhiên, theo Chủ tịch Hội đồng cố vấn Hiệp hội Thủ công mỹ nghệ làng nghề Hà Nội Vũ Hy Thiều, phần lớn sản phẩm thủ công mỹ nghệ của Việt Nam còn đơn giản, thiếu ý tưởng thiết kế sáng tạo, chưa phù hợp với xu hướng tiêu dùng hiện đại. Ông cũng chỉ ra một loạt điểm yếu của các nghề thủ công Việt Nam về thẩm mỹ, thiết kế, thiếu hiểu biết về thị trường, giải pháp kỹ thuật mới…

Để khắc phục những hạn chế này, PGS.TS. Đặng Mai Anh, Trường Đại học Mỹ thuật Công nghiệp, nhấn mạnh, xác định xu hướng thiết kế mẫu mã sản phẩm là một trong những hướng đi quan trọng để nâng cao giá trị sản phẩm thủ công mỹ nghệ Việt Nam. Các xu hướng thiết kế toàn cầu như tính bền vững, thân thiện với môi trường, kết hợp kỹ thuật truyền thống với yếu tố hiện đại, tôn vinh văn hóa truyền thống và cá nhân hóa… sẽ là kim chỉ nam cho sự phát triển của ngành.

Chủ tịch Hiệp hội Thủ công mỹ nghệ và làng nghề Hà Nội Hà Thị Vinh cho rằng, để làng nghề thủ công mỹ nghệ tăng tốc phát triển và đổi mới sáng tạo hơn nữa, cần xây dựng các trung tâm thiết kế, đổi mới sáng tạo chuyên ngành, từ đó tạo ra những ý tưởng độc đáo, khác biệt, giúp làng nghề nâng cao giá trị sản phẩm.

TS. Đỗ Thị Liên Vân, Phó Trưởng phòng Nghiên cứu văn hóa xã hội, Viện Nghiên cứu phát triển kinh tế – xã hội Hà Nội đề xuất, cần có các chương trình đào tạo kép, kết hợp truyền nghề với đào tạo thiết kế, kinh doanh, truyền thông và chuyển đổi số. Việc hợp tác giữa các trường đại học với các làng nghề sẽ giúp hình thành môi trường học tập và sáng tạo năng động, khuyến khích khởi nghiệp sáng tạo tại làng nghề thông qua các cuộc thi thiết kế, chương trình ươm mầm doanh nghiệp trẻ…

Sự kết hợp hài hòa giữa kỹ thuật tinh xảo của nghệ nhân và tư duy thiết kế hiện đại chính là con đường bứt phá cho thủ công mỹ nghệ Việt Nam. Khi đó, mỗi sản phẩm thủ công sẽ không chỉ là món quà lưu niệm, mà còn là một tác phẩm nghệ thuật, một câu chuyện văn hóa, một đại sứ của Việt Nam vươn ra thế giới.

Hàng nghìn sản phẩm OCOP (mỗi xã một sản phẩm) từ hơn 200 đơn vị trên cả nước sẽ được trưng bày và giới thiệu tại Hoàng thành Thăng Long vào cuối tuần này. Sự kiện này nằm trong khuôn khổ chương trình cấp quốc gia về xúc tiến thương mại do Bộ Công Thương tổ chức, với tên gọi VIETNAM OCOPEX2025.

Chiều ngày 1 tháng 8, chương trình đã được khai mạc chính thức. VIETNAM OCOPEX2025 quy mô lớn với 300 gian hàng của hơn 200 đơn vị trưng bày hàng nghìn mặt hàng đạt chứng nhận OCOP đến từ 34 tỉnh, thành cả nước. Các sản phẩm trưng bày bao gồm chè, cà phê, hạt điều, các sản phẩm thủ công mỹ nghệ, dược liệu, trầm hương, tinh dầu, tinh bột nghệ, các loại nông sản và thực phẩm chế biến, tổ yến, và các sản phẩm làm đẹp.

Phó chủ tịch UBND TP Hà Nội Nguyễn Mạnh Quyền cho biết, trong hội chợ này, TP sẽ trưng bày gian hàng xúc tiến xuất khẩu OCOP với hơn 20 doanh nghiệp. Các sản phẩm được lựa chọn kỹ lưỡng, vừa đảm bảo chất lượng cao, vừa chú trọng đến mẫu mã bao bì, câu chuyện sản phẩm và khả năng đáp ứng các tiêu chuẩn quốc tế.

Hà Nội hiện là địa phương dẫn đầu cả nước về các sản phẩm OCOP với 3.317 sản phẩm, trong đó có 6 sản phẩm 5 sao, 22 sản phẩm tiềm năng 5 sao, 1.571 sản phẩm 4 sao và 1.718 sản phẩm 3 sao. Sản phẩm OCOP được TP xác định không chỉ là sản phẩm nông thôn, mà còn là sản phẩm văn hóa, là cầu nối giữa truyền thống và hiện đại, giữa bản sắc và hội nhập.

Thứ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Sinh Nhật Tân cho rằng, việc các doanh nghiệp Việt Nam ngày càng hướng tới các sản phẩm theo tiêu chuẩn OCOP, đã tác động tích cực đến phát triển kinh tế nông thôn, góp phần chuyển đổi từ sản xuất nông nghiệp nhỏ lẻ sang sản xuất theo hướng liên kết chuỗi giá trị, theo tiêu chuẩn, quy chuẩn, có truy xuất nguồn gốc và theo nhu cầu thị trường.

Tính đến tháng 7 năm 2025, cả nước đã có 17.068 sản phẩm OCOP đạt 3 sao trở lên, của 9.195 chủ thể OCOP. Trong đó có 126 sản phẩm được công nhận OCOP 5 sao cấp quốc gia.Đến nay, nhiều sản phẩm OCOP đã đáp ứng các tiêu chuẩn, quy chuẩn chất lượng, an toàn thực phẩm; có mẫu mã, bao bì đa dạng và thân thiện với môi trường, phù hợp yêu cầu của thị trường.

Tổ chức hội chợ VIETNAM OCOPEX2025 nhằm hỗ trợ các doanh nghiệp, hợp tác xã, chủ thể OCOP Việt Nam giới thiệu, quảng bá sản phẩm, tìm kiếm đối tác và phát triển thị trường cả trong nước và quốc tế. Sự kiện này hứa hẹn sẽ mang lại nhiều cơ hội cho các doanh nghiệp và chủ thể OCOP Việt Nam trong việc mở rộng thị trường và tăng cường khả năng cạnh tranh.

Thông tin về chương trình VIETNAM OCOPEX2025 có tại website: https://www.vietnamocop.com/

Thầy giáo Nguyễn Quang Thuận ở xã Lộc Hà, Hà Tĩnh, đã chọn một hướng đi riêng khi gắn bó với nghề khảm sành, khảm sứ – một nghề thủ công truyền thống đang dần mai một. Với hơn 10 năm kinh nghiệm, thầy Thuận đã tạo ra nhiều tác phẩm nghệ thuật độc đáo từ mảnh sành, sứ vỡ, góp phần hồi sinh những nghề cổ truyền thống và gìn giữ giá trị văn hóa dân gian.

Nghề khảm sành, khảm sứ từng thịnh vượng ở vùng đất Bình An, huyện Lộc Hà cũ, nay là xã Lộc Hà. Tuy nhiên, giờ đây, nó chỉ còn là hoài niệm của những người cao tuổi. Trong khi nhiều người lãng quên những giá trị thủ công truyền thống, thầy Nguyễn Quang Thuận đã bền bỉ gắn bó với nghề khảm sành, sứ. Thầy Thuận đã mày mò, sáng tạo các tác phẩm nghệ thuật từ mảnh sành, sứ vỡ, bắt đầu từ sự tò mò và yêu thích khi thấy những bức tường khảm ở đình làng, chùa miếu.

Thầy Thuận không có nền tảng kiến thức chuyên nghiệp về điêu khắc hay khảm sành, sứ, nhưng với nền tảng kiến thức hội họa sẵn có cùng tình yêu đặc biệt dành cho mỹ thuật dân gian, thầy đã tự học, tự mày mò từ những cuốn sách cũ, video trên mạng, từ lời kể của các cụ cao niên trong làng. Quá trình tạo ra một bức tranh khảm không hề đơn giản. Từ khâu rửa sạch, phân loại, đến việc lên bố cục, lựa chọn màu, phối hình… đều đòi hỏi sự chính xác, tỉ mỉ và cả linh cảm nghệ thuật.

Thời gian hoàn thành mỗi sản phẩm tùy thuộc vào kích thước và các họa tiết của khách hàng yêu cầu. Về kinh phí cũng phụ thuộc vào kích thước các linh vật, dao động từ 5 đến 10 triệu đồng. Các sản phẩm khảm sành, khảm sứ chủ yếu được dùng các nhà thờ, các ngôi đền, mang kiến trúc cổ xưa. Mỗi mảnh sành, sứ không đơn thuần là vật liệu. Khi ghép chúng thành hình ảnh như rồng, phượng hay các linh vật, thầy Thuận luôn cố gắng để chúng không chỉ hài hòa về màu sắc, hình khối mà còn gợi được cảm xúc, chiều sâu trong tâm thức người xem.

Chủ đề mà thầy Thuận theo đuổi chủ yếu xoay quanh văn hóa truyền thống như linh vật, tranh phong cảnh… Đặc biệt, tạo hình rồng – biểu tượng quyền uy luôn là lựa chọn hàng đầu. Việc lựa chọn những hình ảnh gắn với văn hóa truyền thống không chỉ thể hiện gu thẩm mỹ riêng mà còn gợi lại ký ức một thời nghề khảm từng hiện diện trong đời sống người dân địa phương.

Với nỗ lực hồi sinh những nghề cổ truyền thống và gìn giữ giá trị văn hóa dân gian của thế hệ hôm nay, thầy Nguyễn Quang Thuận đã góp phần truyền cảm hứng về sự sáng tạo và bảo tồn di sản văn hóa của dân tộc. Những tác phẩm của thầy không chỉ là những tác phẩm nghệ thuật độc đáo mà còn là biểu tượng cho sự kiên nhẫn, tỉ mỉ và tình yêu của thầy dành cho nghề khảm sành, khảm sứ.

Trong một không gian rộng lớn tại Thủ Đức, TP.HCM, Bùi Thịnh Đa đã tạo ra những tác phẩm nghệ thuật độc đáo – búp bê khớp cầu (ball jointed doll – BJD). Những sản phẩm này không chỉ đơn thuần là kết quả của sự khéo léo và kiên nhẫn mà còn là hiện thân của một thế giới nội tâm đầy ám ảnh, tinh tế và tuyệt đẹp.

Ở tuổi 21, Bùi Thịnh Đa đã có 9 năm kinh nghiệm trong nghề làm búp bê khớp cầu, một loại hình nghệ thuật đòi hỏi sự kết hợp của nhiều kỹ năng như tạo hình, hội họa, thiết kế và cả khả năng cảm nhận và truyền tải cảm xúc. Quá trình tạo ra một búp bê không hề đơn giản; nó đòi hỏi sự tỉ mỉ và kiên nhẫn qua nhiều công đoạn.

Từ việc lên ý tưởng cho đến tạo hình, hoàn thiện sản phẩm và đặc biệt là truyền tải cảm xúc vào từng tác phẩm, mỗi bước đều đòi hỏi sự tận tâm và meticulous. Bùi Thịnh Đa phải bắt đầu từ việc nhào đất, tạo khung xương, đắp đất, tạo khớp, nung, chà mịn, trang điểm… hoàn toàn bằng tay. Mỗi công đoạn không chỉ yêu cầu kỹ thuật cao mà còn cần sự tỉ mỉ để tạo ra những đường nét tinh tế trên từng tác phẩm.

Bùi Thịnh Đa chia sẻ về quá trình tiếp cận thị trường và khách hàng của mình. Anh sử dụng nhiều nền tảng như Instagram, TikTok, Gmail, Facebook và thậm chí lập cửa hàng trên Etsy, một trang thương mại điện tử chuyên về đồ thủ công quốc tế. Mặc dù không có một đội ngũ hỗ trợ lớn, anh vẫn tự mình vận hành từ A đến Z, từ khâu truyền thông đến sản xuất.

Khách hàng của Bùi Thịnh Đa rất đặc biệt, bao gồm những người sưu tầm BJD, người chơi búp bê nghệ thuật cao cấp, có khi là nghệ sĩ, nhà sưu tập hoặc đơn giản là những người có thể cảm nhận được cảm xúc thật trong từng nhân vật mà anh tạo ra. Một trong những câu chuyện ấn tượng mà anh chia sẻ là khách hàng khiếm thị người Mỹ, người đã đặt mua một búp bê truyền thống và rất xúc động khi nhận được thư bằng chữ nổi gửi kèm.

Về giá cả, Bùi Thịnh Đa giải thích rằng mỗi búp bê đều là một tác phẩm nghệ thuật đòi hỏi nhiều công sức, tâm tư và tình cảm. Mức giá mà anh đưa ra là tương xứng với giá trị của búp bê. Đối với dòng búp bê tả thực, giá trung bình ở mức hơn 15-150 triệu đồng tùy theo kích thước, chi tiết, yêu cầu cá nhân hóa và thời gian thực hiện.

Mặc dù công việc có thể gây áp lực, nhưng Bùi Thịnh Đa vẫn giữ kỷ luật khi sáng tạo và nghiêm túc trong công việc. Anh chia sẻ rằng điều khó nhất trong công việc này là giữ kỷ luật khi sáng tạo và phải nghiêm túc trong từng chi tiết.

Bùi Thịnh Đa hy vọng rằng nghề làm búp bê khớp cầu tại Việt Nam sẽ phát triển trong thời gian tới. Anh đang không ngừng học hỏi và sáng tạo, và dự định tiếp tục quảng bá hình ảnh Việt Nam qua búp bê khớp cầu. Bằng sự đam mê và nỗ lực không ngừng, anh đang góp phần đưa nghệ thuật này đến gần hơn với công chúng quốc tế.

Hội đồng nhân dân Thành phố Hà Nội vừa ban hành Nghị quyết quy định về tổ chức và hoạt động của trung tâm công nghiệp văn hóa trên địa bàn Thành phố. Nghị quyết này bao gồm 6 chương và 24 điều, quy định về thẩm quyền thành lập, trình tự, thủ tục thành lập, tổ chức, hoạt động, biện pháp quản lý và các chính sách ưu đãi đối với trung tâm công nghiệp văn hoá.

Lĩnh vực hoạt động của trung tâm công nghiệp văn hóa bao gồm một hoặc một số ngành công nghiệp văn hoá như quảng cáo, kiến trúc, phần mềm và các trò chơi giải trí, thủ công mỹ nghệ, thiết kế, điện ảnh, xuất bản, thời trang, nghệ thuật, biểu diễn, mỹ thuật, nhiếp ảnh và triển lãm, truyền hình và phát thanh, du lịch văn hoá, văn hóa ẩm thực.

Nguyên tắc thành lập, tổ chức và hoạt động của trung tâm công nghiệp văn hóa phải bảo đảm hài hòa giữa bảo vệ và phát triển, phát huy tiềm năng, thế mạnh, giá trị văn hóa truyền thống mang bản sắc của Thủ đô. Đồng thời, phải bảo đảm tính đa dạng, bình đẳng về văn hóa.

Trung tâm công nghiệp văn hóa tại bãi sông, bãi nổi sông Hồng và khu vực khác có lợi thế về vị trí không gian văn hóa phải phù hợp với quy hoạch Thủ đô, Quy hoạch chung Thủ đô, quy hoạch phòng, chống lũ, quy hoạch đê điều và các quy hoạch khác có liên quan.

Hoạt động của trung tâm công nghiệp văn hóa bao gồm sản xuất, kinh doanh trong các lĩnh vực công nghiệp văn hóa; cung cấp dịch vụ cho thuê mặt bằng, hạ tầng kỹ thuật, cơ sở vật chất, trang thiết bị để phục vụ cho các hoạt động sản xuất kinh doanh trong các lĩnh vực công nghiệp văn hoá, dịch vụ tổ chức hoạt động trưng bày, biểu diễn, triển lãm và tổ chức sự kiện văn hóa khác; cung cấp dịch vụ hỗ trợ phân phối và tiêu thụ sản phẩm, dịch vụ văn hoá, tổ chức không gian trưng bày, giới thiệu và bán sản phẩm văn hoá, xúc tiến thương mại và quảng bá sản phẩm văn hóa trong nước và nước ngoài.

Bên cạnh đó, hoạt động đào tạo, bồi dưỡng và phát triển nguồn nhân lực trong các lĩnh vực công nghiệp văn hoá; hoạt động hỗ trợ hợp tác và phát triển; hoạt động khởi nghiệp, ươm tạo doanh nghiệp, đổi mới sáng tạo trong các lĩnh vực công nghiệp văn hoá; hoạt động hỗ trợ bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ; hoạt động hỗ trợ thử nghiệm có kiểm soát đối với ý tưởng, sản phẩm, mô hình, công nghệ hoặc hoạt động văn hóa sáng tạo mới trong các lĩnh vực công nghiệp văn hoá; hoạt động hợp tác quốc tế về công nghiệp văn hoá cũng được triển khai.

Nhà đầu tư thành lập Trung tâm công nghiệp văn hóa thực hiện việc đầu tư, xây dựng khai thác, vận hành hoặc hợp tác phát triển các hạng mục, sản phẩm, hoạt động văn hóa trong Trung tâm thông qua hình thức đầu tư trực tiếp, hợp tác công tư theo quy định của pháp luật và Nghị quyết.

Về biện pháp quản lý Trung tâm công nghiệp văn hoá, Nghị quyết quy định: Doanh nghiệp, tổ chức, cá nhân sản xuất, kinh doanh, cung cấp dịch vụ trong trung tâm công nghiệp văn hóa phải đăng ký thông tin hoạt động với Trung tâm, trường hợp hoạt động thuộc ngành, nghề kinh doanh có điều kiện thì phải có giấy phép theo quy định của pháp luật.

Việc thử nghiệm có kiểm soát công nghệ, sản phẩm, dịch vụ hoặc mô hình kinh doanh mới trong các ngành công nghiệp văn hóa được thực hiện theo quy định tại Điều 25 của Luật Thủ đô, quy định của HĐND, UBND Thành phố về thử nghiệm có kiểm soát.

Doanh nghiệp, tổ chức, cá nhân sản xuất kinh doanh, cung cấp dịch vụ trong Trung tâm công nghiệp văn hóa được hưởng các ưu đãi hỗ trợ từ ngân sách của Thành phố, bao gồm kinh phí tham gia các chương trình xúc tiến đầu tư, thương mại, du lịch của Thành phố, hỗ trợ quảng bá, truyền thông về Trung tâm, sản phẩm, dịch vụ văn hóa hỗ trợ đào tạo, bồi dưỡng nguồn nhân lực.

Cụ thể, Nghị quyết hỗ trợ 100% chi phí tư vấn, lệ phí đăng ký quyền sở hữu trí tuệ đối với công nghệ, sản phẩm văn hóa nhưng không vượt quá 50 triệu đồng/ hồ sơ đăng ký quyền sở hữu trí tuệ.

Đối với các sự kiện, hoạt động văn hoá, nghệ thuật trong Trung tâm được hưởng các hỗ trợ 100% kinh phí quảng bá, truyền thông về sự kiện, hoạt động văn hóa nghệ thuật trên các phương tiện thông tin, truyền thông Thành phố; 40% kinh phí tổ chức, sản xuất chương trình nhưng không quá 200 triệu đồng cho 1 sự kiện, hoạt động.

Nghị quyết cũng yêu cầu bảo đảm tối thiểu 70% các hoạt động sản xuất, kinh doanh đăng ký trong trung tâm công nghiệp văn hóa thuộc các ngành, lĩnh vực công nghiệp văn hoá, bao gồm cả hoạt động đào tạo, bồi dưỡng và phát triển nguồn nhân lực.