Sau những chỉ đạo của Thủ tướng, các cơ quan bộ ngành đã triển khai thực hiện nhiều biện pháp hỗ trợ doanh nghiệp và các thị trường. Đơn cử, Tổ công tác của Thủ tướng Chính phủ về rà soát, đôn đốc, hướng dẫn tháo gỡ khó khăn, vướng mắc trong triển khai thực hiện dự án bất động sản, thành lập ngày 17/11, tiếp tục họp bàn với doanh nghiệp để tìm giải pháp tháo gỡ khó khăn phù hợp. Nhiều chuyên gia nhận định, tổ công tác đã được trao quyền quyết định, sẽ có tác động nhất định đến việc “gỡ rối” cho thị trường bất động sản. Song, việc quan trọng là cần xác định đúng điểm nóng phải tháo gỡ.

Trao đổi với Reatimes, ông Nguyễn Quốc Hiệp, Chủ tịch HĐQT Công ty cổ phần Đầu tư Dầu khí toàn cầu (GP. Invest), Chủ tịch Hiệp hội nhà thầu xây dựng Việt Nam cho biết, giữa tháng 12, một số đại diện doanh nghiệp bất động sản lại tiếp tục họp cùng Tổ công tác của Thủ tướng Chính phủ về về rà soát, đôn đốc, hướng dẫn tháo gỡ khó khăn, vướng mắc trong triển khai thực hiện dự án bất động sản.

“Có thể nói, Tổ công tác của Thủ tướng Chính phủ đã được trao nhiều quyền quyết định, nhưng làm thế nào để “thượng phương bảo kiếm” này phát huy hiệu quả? Làm thế nào để Tổ công tác biết được đâu là những vấn đề nóng và cần tháo gỡ nhất? Chúng tôi cho rằng Tổ công tác cần sâu sát hơn, bằng cách nên đi xuống các địa phương có nhiều dự án đang vướng mắc, đưa ra phương án giải quyết thí điểm và lắng nghe doanh nghiệp xem họ đang vướng mắc cụ thể ở đâu.

Bởi vì vướng mắc của mỗi địa phương là khác nhau, nên Tổ công tác cần linh động đưa ra nhiều giải pháp, còn tháo gỡ chung chung thì không giải quyết được vấn đề. Như chúng tôi biết, có địa phương vướng giải phóng mặt bằng, nhiều năm mà một dự án vẫn chưa xong khâu này. Có địa phương lại ách tắc do điều chỉnh quy hoạch hoặc do chính quyền e ngại nên dự án vẫn tiếp tục chờ đợi. Vậy nên phải có tháo gỡ cụ thể cho từng địa phương”, ông Hiệp đề xuất.

Bên cạnh vướng mắc về thủ tục hành chính là vấn đề “nghẽn” vốn tín dụng, hầu hết các ngân hàng đều tăng lãi suất huy động, khiến lãi suất cho vay bị đẩy lên cao.

Vào ngày 15/12 vừa qua, Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam đã kêu gọi các ngân hàng thương mại đồng thuận giảm lãi suất huy động về 9.5%/năm. Chỉ một tuần sau, cuộc đua tăng lãi suất đã hạ nhiệt, nhiều ngân hàng thương mại đã điều chỉnh lãi suất huy động, mức giảm khoảng 1% đối với từng kỳ hạn. Thí dụ như Ngân hàng Thương mại Cổ phần Sài Gòn Công Thương giảm lãi suất tiết kiệm từ 10,5% xuống mức 9,5%/năm; Ngân hàng Thương mại Cổ phần Bảo Việt cũng giảm xuống còn 9,4%/năm. Việc các ngân hàng giảm lãi suất tiết kiệm đồng nghĩa với việc giảm lãi suất cho vay hỗ trợ doanh nghiệp và người dân.

Trước đó, SHB đã triển khai chương trình hỗ trợ giảm lãi suất từ 1,5% đến 2%/năm cho khách hàng cá nhân và doanh nghiệp. Đặc biệt, SHB ưu tiên hỗ trợ giảm lãi suất cho khách hàng hoạt động trong các lĩnh vực ưu tiên như: nông nghiệp, nông thôn, doanh nghiệp nhỏ và vừa, dự án xanh…. Các doanh nghiệp đang cần vốn để gấp rút sản xuất các mặt hàng thiết yếu, các nhu yếu phẩm phục vụ nhu cầu cuối năm của người dân cũng được ngân hàng triển khai hỗ trợ.

Bên cạnh giảm lãi suất, SHB còn miễn/giảm phí trả nợ trước hạn, ưu đãi các phí dịch vụ, linh hoạt về thủ tục, hồ sơ vay vốn và đẩy nhanh tiến độ giải ngân nhằm tạo thuận lợi, giúp khách hàng tiếp cận nhanh chóng với nguồn vốn vay ưu đãi, kịp thời đáp ứng nhu cầu sản xuất dịp cận Tết. Đồng thời, SHB còn chủ động cung cấp các giải pháp phi tài chính, hỗ trợ kết nối thị trường đầu vào, đầu ra trong cộng đồng doanh nghiệp, thực hiện tư vấn miễn phí tài chính doanh nghiệp và tái cấu trúc doanh nghiệp, nhằm đảm bảo chiến lược phù hợp với giai đoạn hiện tại, từ đó giúp doanh nghiệp sớm phục hồi và phát triển.

Một ngân hàng khác là ABBank triển khai chương trình “Hưởng vay ưu đãi – Vững lái Kinh doanh” có thời hạn đến 31/12/2023 với tổng hạn mức 350 tỷ đồng, áp dụng đối với đối tượng Khách hàng là Doanh nghiệp, Hộ kinh doanh cá thể, Hợp tác xã,… phát sinh hợp đồng vay vốn ngắn hạn bằng VND với mục đích vay bổ sung vốn phục vụ hoạt động sản xuất kinh doanh.

Hay TPBank cũng công bố thông tin triển khai gói tín dụng 5000 tỷ đồng với lãi suất đặc biệt ưu đãi, trong đó dành tới 2.000 tỷ đồng hạn mức ưu tiên cho doanh nghiệp phát triển xanh, doanh nghiệp xuất khẩu, doanh nghiệp do phụ nữ làm chủ từ chương trình WSME. Mức ưu đãi lãi suất tùy thuộc sẽ được giảm 1,5% – 2% so với lãi suất thông thường, đặc biệt với doanh nghiệp do phụ nữ làm chủ sẽ giảm thêm 0,2% so với mức ưu đãi trên.

Song song với việc hạ lãi suất huy động, nhiều ngân hàng cũng công bố giảm lãi suất cho vay. Tuy nhiên, theo các chuyên gia, việc giảm lãi suất chỉ diễn ra đơn lẻ ở một số ngân hàng nhất định. Do chính sách cấp thêm hạn mức tín dụng của Ngân hàng Nhà nước có sự chọn lọc, nên mỗi ngân hàng sẽ có một phương án cho vay và hạ lãi suất khác nhau.

Bởi vậy, câu chuyện dòng vốn đối với doanh nghiệp bất động sản vẫn rất nan giải. Theo ông Nguyễn Quốc Hiệp, mặc dù Chính phủ và Ngân hàng Nhà nước đã có nhiều chỉ đạo và yêu cầu các ngân hàng thương mại chia sẻ với doanh nghiệp. Thế nhưng, con đường tiếp cận được nguồn vốn thực sự với doanh nghiệp bất động sản vẫn rất gian nan.

“Dưới góc độ của doanh nghiệp bất động sản, chúng tôi thấy thủ tục vay vốn rất chặt chẽ. Dĩ nhiên khả năng chi trả của người vay là yếu tố ngân hàng phải xem xét kỹ để bảo vệ mình. Nhưng đúng là cả doanh nghiệp và người mua nhà đều không dễ vay được vốn. Khi các ngân hàng được cấp thêm 1,5-2% chỉ tiêu tăng trưởng tín dụng, tương đương khoảng 240 nghìn tỷ đồng, số lượng người được vay chắc chắn sẽ tăng lên, nhưng không vì thế mà thủ tục vay được nới lỏng hay dễ dàng hơn”, ông Hiệp nhận xét.

Đề cập đến giải pháp, ông Nguyễn Quốc Hiệp nêu quan điểm: “Đối với vốn huy động từ trái phiếu, sau những sự việc tiêu cực trên thị trường thì chúng tôi coi như không tính đến. Chúng tôi vẫn tìm cách tiếp cận với các quỹ nước ngoài. Tuy nhiên, việc tiếp xúc với quỹ đầu tư của Mỹ vừa rồi cho thấy, mặc dù lãi suất thấp nhưng quả thật doanh nghiệp khó lòng đáp ứng được các điều kiện vay vốn của họ. Ở trong nước, room tín dụng đã nới nhưng chúng tôi cũng chưa thấy tác động cụ thể bởi việc chọn lọc dự án để cấp vốn được xét rất kỹ. Chúng tôi đồng tình việc xét đến uy tín cũng như lịch sử vay nợ của chủ đầu tư. Tuy nhiên, tôi cho rằng, chỉ cần quy định dự án khả thi là được vay vốn thì sẽ tốt hơn”.

Doanh nghiệp bất động sản đang gặp rất nhiều khó khăn

Thứ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Văn Sinh cho biết, Tổ công tác của Thủ tướng Chính phủ về rà soát, đôn đốc, hướng dẫn tháo gỡ khó khăn, vướng mắc trong triển khai thực hiện dự án bất động sản cho các địa phương đx bước đầu triển khai với 5 thành phố trực thuộc Trung ương, qua đó, đã làm việc với 29 doanh nghiệp, rà soát vướng mắc của 89 dự án.

Sau thời gian làm việc với một số địa phương và doanh nghiệp, Tổ công tác nhận thấy có 5 vấn đề khó khăn, vướng mắc nổi cộm mà các doanh nghiệp đang cần tháo gỡ. Thứ nhất là vấn đề quản lý đất đai, liên quan đến giao đất, điều chỉnh kế hoạch sử dụng đất, tính giá đất. Thứ hai là khó khăn về điều chỉnh quy hoạch thực hiện dự án bởi khi điều chỉnh quy hoạch thì phải điều chỉnh giá đất dẫn đến khó khăn trong tính tiền sử dụng đất. Thứ ba là các trình tự thủ tục đầu tư còn nhiều bất cập, chồng chéo gây khó cho doanh nghiệp. Thứ tư là khó khăn liên quan đến pháp luật về nhà ở, nhất là nhà ở xã hội. Cuối cùng, việc khan hiếm nguồn lực tài chính của doanh nghiệp cũng đang vướng mắc lớn. Doanh nghiệp khó tiếp cận tín dụng, khó khăn trong phát hành trái phiếu và chịu áp lực đáo hạn trái phiếu cùng lúc; khó khăn, trong huy động vốn của khách hàng dẫn đến doanh nghiệp thiếu vốn phải giãn tiến độ.

“Hiện tại, nhiều dự án bất động sản đã phải dừng triển khai, kéo theo đó nhiều doanh nghiệp nhà thầu xây dựng cũng phải cho công nhân nghỉ việc” Thứ trưởng Bộ Xây dựng khẳng định.

Tuy nhiên, Thứ trưởng cũng nhấn mạnh đến trách nhiệm của các doanh nghiệp bất động sản trong việc lựa chọn thực hiện các dự án đầu tư. Có thời điểm các doanh nghiệp triển khai quá nhiều dự án mà không dự liệu được nhu cầu thị trường và cân đối tài chính, nguồn lực để triển khai.

Theo đó, Thứ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Văn Sinh cho rằng, trong ngắn hạn, các doanh nghiệp cần rà soát, cơ cấu lại dự án, nguồn vốn, thậm chí phải bán bớt dự án chưa triển khai, tập trung vào hoàn thiện các dự án cần thiết, sớm tạo ra dòng tiền trở lại để tái đầu tư, thực hiện các dự án tiếp theo. Tránh tình trạng sử dụng vốn vay của dự án này thực hiện dự án khác dẫn đến đổ vỡ.

Về dài hạn thì vẫn cần những giải pháp chính sách để tháo gỡ cho doanh nghiệp, hướng đến phát triển thị trường bất động sản lành mạnh, ổn định, bền vững.

Gia tăng nguồn cung nhà ở xã hội sẽ góp phần giảm giá nhà

Thứ trưởng Nguyễn Văn Sinh cho biết, trong năm 2022 các địa phương đã khởi công được 19 dự án nhà ở xã hội, nhà ở cho công nhân khu công nghiệp với tổng số khoảng 33.194 căn, tổng diện tích xây dựng khoảng 1,8 triệu mét vuông.

Bên cạnh đó, Bộ cũng đã hoàn thiện, trình Thủ tướng đề án xây dựng ít nhất một triệu căn hộ nhà ở xã hội cho đối tượng thu nhập thấp, công nhân khu công nghiệp giai đoạn 2021 – 2030.

Tuy nhiên, Thứ trưởng Bộ Xây dựng thựa nhận, các doanh nghiệp xây dựng nhà ở xã hội đang gặp rất nhiều khó khăn, thậm chí ngay ở khâu thủ tục pháp lý để triển khai dự án tại nhiều địa phương.

Bộ Xây dựng đang tích cực tháo gỡ nhằm thúc đẩy triển khai hiệu quả chính sách hỗ trợ nhà ở xã hội, hướng dẫn trình tự thủ tục các dự án, làm căn cứ để thực hiện nhanh gọn hơn, tháo gỡ cho các doanh nghiệp.

“Cơ chế chính sách phát triển nhà ở xã hội thuộc thẩm quyền Chính phủ, thời gian qua, chúng tôi đã tham mưu một số nội dung liên quan đến ưu đãi, đối tượng thụ hưởng chính sách, cơ chế vay vốn cho người mua nhà”, ông Sinh nói.

Ngoài ra, Bộ Xây dựng đang đề xuất sửa đổi Luật Nhà ở, trong đó đặc biệt quan tâm đến vấn đề quỹ đất để xây dựng nhà ở xã hội, không giới hạn trong 20% quỹ đất mà theo hướng giao cho UBND địa phương bố trí quỹ đất đầu tư nhà ở xã hội để mở ra nguồn lực đất đai, đáp ứng nhu cầu.
“Chính sách nhà ở xã hội là chính sách thể hiện sự quan tâm của Đảng, Nhà nước đối với người dân nên có trách nhiệm bố trí quỹ đất, mở ra nguồn lực về đất đai, gia tăng nguồn cung trong thời gian tới”, Thứ trưởng Nguyễn Văn Sinh khẳng định và cho biết thêm, Bộ Xây dựng sẽ tiếp tục xem xét lại các chính sách ưu đãi xây dựng nhà ở xã hội. Khi có ưu đãi thì sẽ giúp giảm giá bán. Đồng thời, khi giảm bớt các chi phí thủ tục, chi phí đất đai, lãi vay, nhân công cũng sẽ giúp hạ giá nhà ở xã hội.

“Chúng tôi đang cố gắng để chi phí xây dựng nhà ở xã hội là chi phí thật, tính đúng, tính đủ, để giá bán nhà ở xã hội ngày càng tốt hơn trong thời gian tới”, ông nói.

Giá bán bất động sản bị chi phối bởi quy luật cung cầu. Theo Thứ trưởng Nguyễn Văn Sinh, việc gia tăng nguồn cung nhà ở xã hội vừa tạo chỗ ở cho người dân vừa giảm giá nhà trên thị trường ở phân khúc bình dân.

Dự báo về thị trường bất động sản 2023, ông Vương Duy Dũng, Phó cục trưởng Cục Quản lý Nhà và thị trường bất động sản (Bộ Xây dựng) cho hay, dù trải qua rất nhiều thách thức trong nửa cuối năm 2022 nhưng đến nay, nhờ nhiều giải pháp tháo gỡ, thị trường bất động sản đã có dấu hiệu tích cực, vượt qua giai đoạn khó khăn nhất. Với sự quyết liệt của Chính phủ, Tổ công tác, các bộ ngành, năm 2023, thị trường sẽ phát triển ổn định trở lại.