Tình hình dịch bệnh tại Hà Nội hiện đang diễn biến phức tạp với sự gia tăng của các ca mắc sốt xuất huyết, tay chân miệng, cùng với sự lưu hành của các bệnh sởi, ho gà và Covid-19. Theo báo cáo mới nhất từ Trung tâm Kiểm soát bệnh tật (CDC) Hà Nội, trong tuần qua, thủ đô đã ghi nhận 94 ca mắc sốt xuất huyết tại 36 phường, tăng 22 ca so với tuần trước đó.

Số liệu thống kê cho thấy số mắc sốt xuất huyết đang có xu hướng tăng và một số ổ dịch đã được ghi nhận với nhiều bệnh nhân. Kết quả giám sát các ổ dịch chỉ ra rằng chỉ số côn trùng đang ở ngưỡng nguy cơ cao. Hiện tại, còn 12 ổ dịch đang hoạt động. Tính từ đầu năm đến nay, Hà Nội đã ghi nhận 579 ca mắc sốt xuất huyết, số mắc giảm so với cùng kỳ năm 2024. Tuy nhiên, dự báo số mắc có thể tiếp tục gia tăng theo chu kỳ dịch hàng năm và trong điều kiện thời tiết thuận lợi cho muỗi phát triển.

Bên cạnh sốt xuất huyết, thành phố cũng ghi nhận 118 ca mắc tay chân miệng tại 62 phường xã, tăng 30 ca so với tuần trước. Cộng dồn từ đầu năm 2025, Hà Nội đã ghi nhận 3.411 ca mắc tay chân miệng, số mắc tăng gấp đôi so với cùng kỳ năm ngoái. Đa số các ca bệnh tay chân miệng trong tuần là ca bệnh tản phát, không ghi nhận ổ dịch phức tạp.

Các bệnh sởi và ho gà vẫn đang lưu hành tại thủ đô, với hơn 4.300 ca sởi và 20 ca ho gà được ghi nhận từ đầu năm đến nay. Riêng Covid-19, hơn 2.000 ca đã được phát hiện, tăng gấp đôi so với cùng kỳ năm ngoái. Tuần qua, thành phố cũng ghi nhận một ổ dịch dại trên chó cảnh tại phường Bồ Đề, với 5 người bị chó dại cắn và một người tiếp xúc khác. Các trường hợp này đã được tư vấn điều trị dự phòng bệnh dại theo quy định.

Dự báo trong thời gian tới, dịch bệnh vẫn sẽ phức tạp do sốt xuất huyết vào mùa và trẻ em quay lại trường học, nguy cơ lây nhiễm sởi cũng như chân tay miệng tăng. Để phòng chống dịch bệnh, CDC Hà Nội đang phối hợp với các đơn vị y tế để giám sát, phát hiện sớm các ca bệnh, tổ chức điều tra, khoanh vùng và xử lý dịch nhằm ngăn chặn sự lây lan.

Người dân được khuyến cáo chủ động phòng dịch, tiêm chủng đầy đủ và đúng lịch để bảo vệ sức khỏe cá nhân cũng như cộng đồng. Việc phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan y tế và sự tham gia tích cực của người dân là rất quan trọng trong việc kiểm soát và ngăn chặn sự lây lan của dịch bệnh.

Tại tỉnh Sơn La, một vùng cao hiểm trở của Việt Nam, việc đưa trẻ em đi tiêm chủng đầy đủ đang là một thách thức lớn. Không chỉ khoảng cách địa lý mà còn có những e ngại và hiểu lầm tồn tại từ lâu đã gây ra tình trạng này. Trước bối cảnh đó, dự án ‘Hỗ trợ kỹ thuật tăng cường công tác tiêm chủng tại các khu vực khó khăn tỉnh Sơn La’ đã được triển khai từ tháng 4 đến tháng 6 năm 2025, do Trung tâm Kiểm soát Dịch bệnh Sơn La (CDC Sơn La) phối hợp cùng tổ chức PATH và Viện Vệ sinh dịch tễ Trung ương thực hiện. Dự án này đã mở ra một hướng đi mới trong việc tăng cường công tác tiêm chủng tại các khu vực khó khăn.

Dự án đã trao quyền và kết nối các lực lượng xã hội, tạo nên những thay đổi đáng kinh ngạc từ chính những con người gần gũi nhất với cộng đồng. Tại xã Ngọc Chiến, tỉnh Sơn La, đa số là người dân tộc Mông, nhiều phụ nữ vẫn chưa đưa con đi tiêm đầy đủ vì thiếu thông tin. Chị Lèo Thị Đẹm, Chi hội trưởng Phụ nữ xã, đã rất nhạy bén khi nhận ra rằng một buổi nói chuyện riêng về y tế khó thu hút các chị em đang bận rộn việc nương rẫy, con nhỏ. Từ đó, chị Lèo Thị Đẹm đã mạnh dạn thay đổi, lồng ghép khoảng 30 phút nói chuyện tiêm chủng vào các buổi sinh hoạt định kỳ. Chị không chỉ nói về lợi ích vắc xin mà còn chia sẻ về tình hình dịch bệnh thực tế như uốn ván sơ sinh vẫn còn xuất hiện tại địa phương. Để tăng sức hút, chị phối hợp với cán bộ y tế tổ chức đo huyết áp, phát thuốc tẩy giun.

Kết quả, chỉ trong tháng đầu tiên tham gia truyền thông, chị đã tổ chức 7 buổi truyền thông (5 nhóm, 2 cá nhân), góp phần tăng tỷ lệ khám thai, tiêm uốn ván và nâng tỷ lệ tiêm chủng đầy đủ tại xã. Đến tháng 6/2025, tỷ lệ tiêm chủng đầy đủ tại xã Ngọc Chiến đạt 48,6% – gấp 4 lần so với 10,9% cùng kỳ năm 2024. Không chỉ tại xã Ngọc Chiến, nhiều Chi hội Phụ nữ ở các xã khác cũng đã tham gia rất tích cực đưa truyền thông tiêm chủng vào hoạt động thường xuyên, cho thấy đây thực sự là một nhiệm vụ phù hợp với vai trò và thế mạnh sẵn có của họ.

Còn tại xã Phiêng Cằm, một xã khu vực III của huyện Mai Sơn (cũ), trước thời điểm sáp nhập với xã Chiềng Nơi thành xã Phiêng Cằm (mới) hiện nay, đây là nơi cư trú của khoảng 1.506 hộ, trên 8.000 nhân khẩu thuộc 5 thành phần dân tộc (Mông, Khơ Mú, Thái, Dao, Kinh). Nằm cách Trung tâm Y tế khu vực gần 86km, bản Phiêng Phụ là nơi sinh sống của 11 hộ đồng bào người Thái và hơn 100 hộ người Mông. Người dân nơi đây phần lớn không thạo tiếng phổ thông, khiến việc tiếp cận thông tin y tế gặp nhiều khó khăn. Tỷ lệ trẻ em được tiêm đầy đủ luôn ở mức thấp dưới 50%.

Đây là điều trăn trở nhiều năm của ông Vàng A Nếnh – Trưởng bản Phiêng Phụ. Trước đây, ông nghĩ tiêm chủng là trách nhiệm của cán bộ y tế. Nhưng sau khi được tập huấn về kỹ năng truyền thông và phối hợp liên ngành trong tiêm chủng, ông nhận ra vai trò quan trọng của mình trong cộng đồng. Ban đầu, ông phối hợp cùng nhân viên y tế và đoàn thể tổ chức họp bản để truyền thông, nhưng những hộ gia đình còn e ngại nhất lại không tham gia. Ông chuyển hướng sử dụng loa bản để phát thông điệp đơn giản bằng tiếng Mông (do dự án cung cấp), rồi tự mình đến từng nhà để lắng nghe, giải thích về lợi ích và độ an toàn của vắc xin. Có nhà ông phải đến ba lần mới thuyết phục được. Nhờ kiên trì, cả 8 hộ ban đầu do dự đã đồng ý tiêm đầy đủ cho con.

Hiện vẫn còn 15–16 hộ trong bản cần nhắc nhiều lần mới đưa con đi tiêm. Ông Nếnh dự định tiếp tục phối hợp Hội Phụ nữ và Đoàn Thanh niên để lồng ghép tiêm chủng vào sinh hoạt cộng đồng, giúp duy trì và nâng cao nhận thức chung của bà con trong bản. Đồng thời, ông cũng sẵn sàng đến từng nhà vận động nếu cần – quyết tâm không để trẻ nào không được tiếp cận với tiêm chủng.

Thành công của dự án ‘Hỗ trợ kỹ thuật tăng cường công tác tiêm chủng tại các khu vực khó khăn tỉnh Sơn La’ không phải là những câu chuyện đơn lẻ, mà là kết quả của một mô hình phối hợp chặt chẽ, trong đó Trạm Y tế xã giữ vai trò điều phối, hỗ trợ kỹ thuật, ‘cầm tay chỉ việc’ để các lực lượng xã hội tự tin truyền thông đúng và hiệu quả. Trưởng bản, Hội Phụ nữ, Đoàn Thanh niên là những ‘cánh tay nối dài’ không thể thiếu. Họ có uy tín và sự thấu hiểu địa phương, giúp thông điệp y tế trở nên gần gũi và thuyết phục hơn.

Cách làm hiệu quả nhất là ‘đến đúng nơi, đúng lúc, gặp đúng người, nói đúng điều người dân cần’. Việc lồng ghép vào các hoạt động sẵn có, sử dụng tiếng dân tộc và liên hệ với tình hình dịch bệnh thực tế đã chứng tỏ sức mạnh vượt trội. Những kinh nghiệm quý báu từ Sơn La chính là tài liệu tham khảo sống động cho các địa phương, đặc biệt là các đơn vị y tế và đoàn thể sau sáp nhập, để cùng nhau chung tay tạo nên sự thay đổi bền vững trong công tác tiêm chủng.