Thị trường trái phiếu doanh nghiệp trong những năm qua đã có sự tăng trưởng mạnh mẽ. Ông Lê Long Giang, Chủ tịch Hiệp hội Tư vấn Tài chính Việt Nam đánh giá: “Đây vừa là kênh huy động vốn trung và dài hạn hiệu quả đối với các doanh nghiệp, vừa là kênh đầu tư hấp dẫn đối với cho người dân, vừa là nguồn lực dồi dào cho sự phát triển kinh tế quốc gia mà không gây áp lực đến bội chi ngân sách Nhà nước”.

Tuy nhiên, bước vào giai đoạn cuối năm 2022, nhiều doanh nghiệp lâm vào cảnh “khó chồng khó” khi dòng vốn dần cạn kiệt, trong khi khối lượng trái phiếu phát hành trước đó cũng đến hạn phải trả.

Theo số liệu cập nhật của FiinRatings, tổng giá trị trái phiếu bất động sản sẽ đáo hạn sau ngày 15/11/2022 đến ngày 31/12/2022 ở mức 21.850 tỷ đồng. Một số chuyên gia đánh giá đây không phải con số quá lớn và các doanh nghiệp vẫn có thể xoay xở được. 

Tuy nhiên, những năm tiếp theo, áp lực sẽ ở mức đáng kể khi lượng trái phiếu doanh nghiệp đáo hạn trong năm 2023 và 2024 lần lượt là 119.050 tỷ đồng và 111.810 tỷ đồng. Đây sẽ là con số “đè nặng” doanh nghiệp nếu thanh khoản vẫn kém và ngân hàng vẫn siết chặt tín dụng.

Vì lẽ đó, thị trường trái phiếu đang được chứng kiến nhiều hình thức tái cấu trúc nợ khác nhau, trong đó có một số doanh nghiệp đã thuyết phục nhà đầu tư hoán đổi sang sản phẩm bất động sản. 

Doanh nghiệp chấp nhận chịu thiệt là điều… nên làm

Trao đổi với Reatimes, ông Lê Hoàng Châu, Chủ tịch Hiệp hội Bất động sản TP.HCM cho biết, trong thời gian qua, nhà đầu tư tham gia rót vốn vào trái phiếu doanh nghiệp có nhiều nhóm. Cụ thể trong đó, có nhóm chọn các doanh nghiệp lớn, dự án đã hoàn thành pháp lý; có nhóm đầu tư vào các doanh nghiệp nhỏ, dự án còn nằm trên giấy, thậm chí là không có tài sản thế chấp.

Việc hoán đổi trái phiếu doanh nghiệp sang sản phẩm bất động sản là giải pháp tốt trong giai đoạn hiện nay hiện nay, đặc biệt là với doanh nghiệp có năng lực, có thương hiệu và dự án hoàn chỉnh pháp lý.

“Bất động sản là kênh tích trữ tài sản, tích trữ tiền hàng đầu nên đây là cơ hội rất tốt cho các trái chủ, tuy nhiên cần đánh giá đúng từng dự án, từng chủ đầu tư. Ví dụ như dự án đã đủ pháp lý, gần hoàn thành thì nhà đầu tư có thể lựa chọn. Ngoài nỗ lực của doanh nghiệp, cũng cần phải có sự đồng hành của các bên. Chẳng hạn ngân hàng nếu thấy dự án thực hiện được 60 – 70% thì nên cho vay để dự án không bị dở dang, có thể hoàn thành và đưa vào sử dụng. Nhà nước phải vào cuộc tháo gỡ khó khăn về pháp lý, cơ chế để có sản phẩm giao cho nhà đầu tư”, ông Châu nêu kiến nghị.

Đồng tình với quan điểm này, chuyên gia kinh tế – PGS.TS. Đinh Trọng Thịnh nói với Reatimes, đây là biện pháp khả thi cho cả phía doanh nghiệp lẫn chủ nợ trái phiếu.

Nhìn nhận dưới góc độ tâm lý của trái chủ, ông Thịnh cho rằng, đây là thời điểm cuối năm nên nhà đầu tư đều mong muốn thu được cả vốn gốc lẫn tiền lãi. Tuy nhiên, nếu doanh nghiệp gặp khó khăn, không thể thanh toán được trái phiếu và xin hoán đổi sang tài sản thay vì trả tiền thì rõ ràng phía trái chủ là bên bị động, đây là một bất cập đối với họ.

Theo ông Thịnh, việc trái chủ có chấp nhận giải pháp “hàng đổi hàng” này hay không còn tùy thuộc vào 2 yếu tố: “Thứ nhất, sản phẩm bất động sản được phía doanh nghiệp đưa ra để hoán đổi phải có tính thanh khoản cao, dễ dàng mua bán được. Thứ hai, giá của sản phẩm bất động sản phải ở mức đủ để khuyến khích trái chủ chấp nhận hoán đổi tài sản, đủ để khiến họ nhìn thấy sẽ có lợi trong tương lai”.

Trong khi đó, ở phía doanh nghiệp, những lợi ích được thể hiện rõ nét hơn. PGS. TS. Đinh Trọng Thịnh đã chỉ ra 3 “mối lời” mà các doanh nghiệp, nhất là doanh nghiệp địa ốc được hưởng ở đây.

Lợi ích đầu tiên dễ dàng nhận thấy nhất là việc doanh nghiệp sẽ trả được nợ vay và lãi vay trái phiếu đúng thời hạn cho các trái chủ. Nhờ vậy, vẫn giữ được uy tín, tên tuổi, danh tiếng trong các đợt phát hành trái phiếu tiếp theo và trong hoạt động sản xuất kinh doanh nói chung.

Thứ hai, thời gian qua các doanh nghiệp địa ốc cũng gặp nhiều khó khăn khi thị trường “đóng băng”, tính thanh khoản yếu. Do vậy, nếu trái chủ chấp nhận sản phẩm bất động sản thay vì đòi tiền thì cũng là điều tốt cho doanh nghiệp khi vừa bán được hàng, vừa giữ được uy tín.

Cuối cùng, doanh nghiệp hoán đổi được khoản nợ trái phiếu sẽ vừa giải phóng các sản phẩm bị ứ đọng, vừa đẩy nhanh vòng quay của vốn, từ đó tiếp tục vận hành tốt hoạt động sản xuất kinh doanh.

“Nếu trái chủ chấp nhận hoán đổi trái phiếu sang sản phẩm bất động sản, doanh nghiệp địa ốc dù·có cảm thấy bị lỗ một ít thì cũng nên cân nhắc để thực hiện bán tài sản. Hạ giá các bất động sản và chịu thiệt để trả được lãi vay, nợ vay trái phiếu cũng là điều nên làm”, ông Thịnh đưa ra lời khuyên cho các doanh nghiệp.

Các doanh nghiệp bán được tài sản thì hoạt động sản xuất kinh doanh sẽ được đẩy mạnh, qua đó thúc đẩy thị trường tài chính, tiền tệ ổn định và phát triển. Do vậy, các cơ quan quản lý cũng đóng vai trò to lớn. Chuyên gia Đinh Trọng Thịnh cho rằng, các nhà quản lý nên tạo điều kiện thuận lợi về thủ tục, giấy tờ để doanh nghiệp có cơ hội thực hiện hoán đổi trái phiếu sang sản phẩm bất động sản.

Rủi ro vẫn “rình rập”

Dù được giới chuyên gia đánh giá là một trong những giải pháp khả thi và phù hợp nhất trong bối cảnh nền kinh tế gặp nhiều khó khăn như hiện nay nhưng nhiều trái chủ vẫn còn e dè chưa đưa ra quyết định bởi các rủi ro có thể xảy ra của hình thức “hàng đổi hàng” này.

Anh Đức Long (quận Bắc Từ Liêm, Hà Nội) hiện đang nắm giữ 1,5 tỷ đồng trái phiếu của một doanh nghiệp bất động sản. Số trái phiếu này sẽ đến hạn thanh toán vào cuối tháng 12/2022 tới đây nhưng từ cách đây 2 tuần, nhân viên đã gọi điện tích cực tư vấn và khuyến khích anh chuyển đổi sang bất động sản với mức chiết khấu hấp dẫn là 35%. Chia sẻ với PV Reatimes, anh Long cho biết, vẫn còn đang đắn đo và cần suy nghĩ thêm.

“Nói trắng ra, đây là cách doanh nghiệp “đảo chiều” chúng tôi, từ chủ nợ trái phiếu đảo thành khách hàng mua sản phẩm một cách bất đắc dĩ dù không có nhu cầu. Tôi thấy khó khăn nhất là ở chỗ định giá cho bất động sản hoán đổi, rồi còn xuất hiện tình trạng mua chung sản phẩm nếu trái chủ không đủ tiền. Tôi sợ sẽ có nhiều vấn đề phát sinh không lường trước được khi thực hiện hoán đổi”, anh Long cho hay.

Ở góc độ chuyên gia kinh tế, ông Đinh Trọng Thịnh cho rằng, có 3 rủi ro lớn nhất mà các trái chủ cần phải lưu tâm.

Rủi ro đầu tiên là trong thời gian trước, một số chủ đầu tư đã khởi công xây dựng các dự án khi chưa đầy đủ các thủ tục, giấy tờ cũng như căn cứ pháp lý. Nếu trái chủ không tìm hiểu kỹ lưỡng mà hoán đổi phải những tài sản như thế thì sau này sẽ rất phức tạp.

Rủi ro thứ hai là về giá cả. Ông Thịnh phân tích: “Trong mấy năm vừa qua, thị trường bất động sản hầu như chỉ có tăng chứ giảm rất ít. Kể cả khi nền kinh tế khó khăn như năm 2021 (GDP chỉ tăng 2,58%) hay năm 2020 (GDP tăng 2,91%) thì giá bất động sản vẫn tăng vù vù, thậm chí nhiều phân khúc còn bị thổi giá lên rất cao. Bây giờ vẫn nói thị trường trì trệ từ đầu năm đến nay nhưng thực ra đâu có phân khúc nào giảm giá một cách rõ rệt”.

Từ thực trạng trên, ông Thịnh cho rằng nếu doanh nghiệp đưa ra mức giá như hiện nay thì các trái chủ chấp nhận hoán đổi sẽ dễ bị lỗ: “Đó là giá không thực của thị trường. Việc thẩm định giá và xem xét kỹ lưỡng khả năng thương mại của các tài sản là điều cần thiết để tránh gặp phải rủi ro sau này”.

Tuy nhiên, theo ông Thịnh, trái chủ cũng không nên vì quá đề phòng rủi ro mà gạt bỏ hoàn toàn giải pháp “hàng đổi hàng” với doanh nghiệp: “Tất nhiên giữa 2 “ngã rẽ” là hoặc có thể mất, hoặc vẫn còn có tài sản, thì tôi vẫn khuyên trái chủ nên lấy tài sản hoán đổi nếu doanh nghiệp đang quá khó khăn. Nhỡ chẳng may doanh nghiệp phá sản thì chắc gì phần của trái chủ đã còn”?

Rủi ro cuối cùng chính là phía trái chủ chưa có nhiều kinh nghiệm trong “thương vụ” trao đổi này. Nhìn nhận một cách khách quan thì ngay từ ban đầu, các nhà đầu tư không hề có nhu cầu mua tài sản. Sở dĩ họ chấp nhận hoán đổi ở đây cũng là vì thấy doanh nghiệp gặp khó khăn trong việc chi trả bằng tiền mặt, muốn tạo điều kiện cho doanh nghiệp giữ được dòng tiền để tiếp tục sản xuất kinh doanh.

“Trái chủ không có nhu cầu từ đầu nên rất dễ sau này họ sẽ bán các tài sản đó. Tuy nhiên, họ không phải nhà đầu tư chuyên nghiệp để có thể dễ dàng đi mua và bán lại kiếm lời. Cho nên trong tương lai, các khâu từ cách thức mua bán, tính toán giá cả… đều sẽ trở thành khó khăn cho trái chủ. Nếu tất cả mọi người đều chấp nhận hoán đổi mà sau này lại bán ra khi không có kinh nghiệm, không có kỹ năng thì khả năng mất, lỗ và gặp phải rủi ro trong các vấn đề liên quan sẽ tương đối nhiều”, ông Thịnh nhìn nhận và đánh giá.

Bên cạnh những rủi ro tiềm ẩn thì theo chuyên gia kinh tế Đinh Trọng Thịnh, giải pháp này còn có thể tạo ra một tiền lệ xấu, tác động tiêu cực đến thị trường bất động sản nếu xét về lâu dài. Đó là việc một số doanh nghiệp sẽ có thể phát hành trái phiếu với tâm thế luôn bán được hàng, kể cả khi có gặp khó khăn thực sự hay không, bằng cách hạ giá rẻ các bất động sản để thanh lý trái phiếu.

“Tuy nhiên, nếu nhìn nhận về mặt tích cực thì giải pháp này sẽ tạo cơ hội cho người dân có thể mua được bất động sản với giá rẻ hơn thị trường. Điều này một mặt như “ép buộc” trái chủ, nhưng mặt khác cũng chứng minh bên phát hành trái phiếu có tài sản để đảm bảo, qua đó giúp người dân yên tâm hơn khi đầu tư”, ông Thịnh cho hay./.

Ngày 22/12, Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam có văn bản số 9064/NHNN-TD gửi các tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài yêu cầu nghiêm túc triển khai thực hiện một số nội dung về công tác tín dụng, lãi suất trong thời gian tới.

Văn bản nêu rõ, thực hiện chỉ đạo của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, căn cứ diễn biến của thị trường và tình hình tăng trưởng tín dụng, lãi suất của hệ thống tổ chức tín dụng trong thời gian gần đây, Thống đốc Ngân hàng Nhà nước yêu cầu các tổ chức tín dụng thực hiện một số nội dung sau:

Tập trung cấp tín dụng cho những lĩnh vực ưu tiên

Trên cơ sở chỉ tiêu tăng trưởng tín dụng Ngân hàng Nhà nước đã thông báo, tổ chức tín dụng chủ động cân đối nguồn vốn để đáp ứng kịp thời nhu cầu vốn tín dụng đối với nền kinh tế, hạn chế tối đa rủi ro kỳ hạn. 

Tập trung cấp tín dụng vào các lĩnh vực sản xuất kinh doanh, các lĩnh vực ưu tiên (nông nghiệp nông thôn, xuất khẩu, doanh nghiệp nhỏ và vừa, công nghiệp hỗ trợ, doanh nghiệp ứng dụng công nghề cao); các động lực tăng trưởng kinh tế theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ (đầu tư, tiêu dùng và xuất khẩu); xây dựng khu công nghiệp; cho vay đáp ứng nhu cầu nhà ở của người dân; các dự án bất động sản nhà ở sắp hoàn thành xây dựng và bàn giao, có khả năng trả nợ vay đầy đủ và đúng hạn, đảm bảo tính pháp lý, có thanh khoản tốt, nhất là các dự án nhà ở xã hội, nhà ở công nhân, các dự án nhà ở thương mại với giá phù hợp.

Kiểm soát chặt chẽ rủi ro tín dụng đối với hoạt động đầu tư trái phiếu doanh nghiệp, các lĩnh vực tiềm ẩn rủi ro như đầu tư, kinh doanh chứng khoán, lĩnh vực bất động sản, đặc biệt là cấp tín dụng với mục đích đầu tư, kinh doanh bất động sản, trong đó kiểm soát mức độ tập trung tín dụng vào một số khách hàng/nhóm khách hàng lớn, các dự án có quy mô lớn, phân khúc cao cấp…

NHNN sẽ xử lý các tổ chức tín dụng tiếp tục tăng lãi suất

Ngân hàng Nhà nước yêu cầu các tổ chức tín dụng tiếp tục đẩy mạnh triển khai chương trình hỗ trợ lãi suất theo Nghị định 31/2022/NĐ-CP ngày 20/05/2022 của Chính phủ về hỗ trợ lãi suất từ ngân sách nhà nước đối với khoản vay của doanh nghiệp, hợp tác xã, hộ kinh doanh và Thông tư 03/2022/TT-NHNN ngày 20/05/2022 của Ngân hàng Nhà nước hướng dẫn ngân hàng thương mại thực hiện hỗ trợ lãi suất theo Nghị định 31/2022/NĐ-CP.

Thống đốc Ngân hàng Nhà nước yêu cầu các tổ chức tín dụng tiếp tục tiết giảm chi phí hoạt động, thủ tục hành chính, các khoản chi không cần thiết để có dư địa phấn đấu giảm lãi suất cho vay theo quy định tại Nghị quyết 43/2022/QH15 ngày 11/01/2022 của Quốc hội về chính sách tài khóa, tiền tệ hỗ trợ Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế – xã hội và các chỉ đạo của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ.

Ngân hàng nhà nước sẽ theo dõi các trường hợp tổ chức tín dụng tiếp tục tăng lãi suất và có biện pháp xử lý đối với các tổ chức tín dụng này./.

Tại cuộc họp báo triển khai nhiệm vụ năm 2023 diễn ra sáng 27/12 tại Hà Nội, ông Đào Minh Tú, Phó Thống đốc thường trực Ngân hàng Nhà nước cho biết, tính đến ngày 21/12, tín dụng toàn nền kinh tế đạt trên 11,78 triệu tỷ đồng, tăng 12,87% so với cuối năm 2021, tăng 13,96% so với cùng kỳ năm 2021.

Cơ cấu tín dụng tiếp tục tập trung vốn cho lĩnh vực sản xuất kinh doanh. Tín dụng đối với các lĩnh vực tiềm ẩn rủi ro được kiểm soát. Dư nợ tín dụng đối với 23 chương trình tín dụng chính sách của Ngân hàng Chính sách xã hội đến 30/11/2022 đạt khoảng 279.732 tỷ đồng, tăng 12,81% so với năm 2021 với hơn 6,4 triệu khách hàng còn dư nợ.

Cũng theo Phó Thống đốc, căn cứ định hướng tăng trưởng tín dụng năm 2022 khoảng 14%, có điều chỉnh phù hợp với diễn biến, tình hình thực tế, Ngân hàng Nhà nước đã thực hiện điều hành tín dụng hỗ trợ phục hồi kinh tế, đáp ứng nhu cầu vốn cho sản xuất kinh doanh nhưng không chủ quan với rủi ro lạm phát.

Ngân hàng Nhà nước cũng đã chỉ đạo tổ chức tín dụng tăng trưởng tín dụng an toàn, hiệu quả, hướng tín dụng vào các lĩnh vực sản xuất kinh doanh, lĩnh vực ưu tiên theo chủ trương của Chính phủ. Kiểm soát chặt tín dụng đối với lĩnh vực tiềm ẩn rủi ro, đặc biệt là hoạt động đầu tư trái phiếu doanh nghiệp, đầu tư, kinh doanh chứng khoán, bất động sản (nhất là kiểm soát mức độ tập trung tín dụng vào một số khách hàng/nhóm khách hàng lớn, các dự án có quy mô lớn, phân khúc cao cấp…); tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp, người dân tiếp cận tín dụng ngân hàng.

Tuy nhiên, đến tháng 11/2022, tình hình tác động từ bên ngoài dịu bớt, thanh khoản của tổ chức tín dụng cải thiện hơn, Ngân hàng Nhà nước quyết định điều chỉnh chỉ tiêu tín dụng định hướng năm 2022 thêm khoảng 1,5 – 2% cho toàn hệ thống các tổ chức tín dụng. Nguyên tắc điều chỉnh tăng chỉ tiêu tín dụng theo hướng, các tổ chức tín dụng có thanh khoản tốt hơn, lãi suất thấp hơn sẽ được tăng trưởng tín dụng cao hơn.

Như vậy, trong 10 ngày cuối cùng của năm 2022, toàn hệ thống ngân hàng vẫn còn dư khoảng 2,63 – 3,13% room tín dụng.

Bên cạnh việc điều chỉnh tăng chỉ tiêu tín dụng, Ngân hàng Nhà nước cũng yêu cầu các tổ chức tín dụng chủ động cân đối vốn phù hợp để cấp tín dụng, tập trung vốn vào lĩnh vực sản xuất kinh doanh, nhất là lĩnh vực ưu tiên (như nông nghiệp nông thôn, xuất khẩu, doanh nghiệp nhỏ và vừa, công nghiệp phụ trợ, công nghệ cao); các động lực tăng trưởng theo đúng chủ trương của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ; xây dựng khu công nghiệp; cho vay đáp ứng nhu cầu nhà ở của người dân; các dự án bất động sản nhà ở sắp hoàn thành xây dựng và bàn giao, có khả năng trả nợ vay đầy đủ và đúng hạn, đảm bảo tính pháp lý, có thanh khoản tốt, nhất là các dự án nhà ở xã hội, nhà ở công nhân, các dự án nhà ở thương mại với giá phù hợp.

Ngân hàng Nhà nước cho biết trong năm hệ thống các tổ chức tín dụng đã tiếp tục triển khai một số giải pháp cấp bách tháo gỡ khó khăn, hỗ trợ cho khách hàng bị ảnh hưởng bởi dịch Covid-19.

Tính đến cuối tháng 6/2022 các tổ chức tín dụng đã cơ cấu lại thời hạn trả nợ, giữ nguyên nhóm nợ với giá trị luỹ kế hơn 722.000 tỷ đồng (gần 1,1 triệu khách hàng), miễn giảm lãi phí với giá trị nợ luỹ kế trên 92.000 tỷ đồng; tái cấp vốn cho Ngân hàng Chính sách xã hội cho người sử dụng lao động vay trả lương ngừng việc, trả lương phục hồi sản xuất./.

Trong báo cáo chiến lược mới công bố, Công ty Chứng khoán Rồng Việt (VDSC) cho rằng, ngành ngân hàng sẽ tiếp tục hành trình vượt bão trong chu kỳ bất động sản đi xuống và triển vọng kém tích cực của xuất nhập khẩu. 

Theo đó, thu nhập lãi của ngành ngân hàng sẽ tăng trưởng chậm lại do tác động từ tăng trưởng tín dụng cùng với tỷ lệ thu nhập lãi cận biên (NIM) giảm trong năm 2023. Tăng trường tín dụng được kỳ vọng từ 11 – 12%, thấp hơn mức mục tiêu 15,5 – 16% của năm 2022.

 Cùng đó, tăng trưởng tín dụng sẽ khác nhau giữa các ngân hàng dựa trên những ưu thế và mức độ hỗ trợ nền kinh tế của từng ngân hàng. Ngoài ra, với triển vọng kém khả quan của thị trường bất động sản, nhu cầu tín dụng dự báo cũng sẽ thấp hơn giai đoạn vừa qua.

Ngoài ra, sự suy giảm của NIM cũng có sự phân hóa giữa các nhóm dẫn đến tăng trưởng thu nhập lãi kỳ vọng dưới 11%. Vì vậy, VDSC cho rằng thu nhập lãi của các ngân hàng sẽ tăng trưởng chậm lại trong năm 2023.

Nhóm phân tích cũng dự báo hiệu ứng nền so sánh cao, các chương trình hỗ trợ khách hàng cùng với các khó khăn của thị trường bất động sản sẽ làm giảm động lực tăng trưởng thu nhập ngoài lãi.

Theo đó, hoạt động thanh toán khả năng cao sẽ giảm tốc cùng xu hướng với hoạt động tín dụng trong năm 2023; ngoài ra, xu hướng các ngân hàng chuyển đổi sang chương trình phí thanh toán 0 đồng cũng góp phần giảm tốc độ tăng trưởng thu nhập phí.

Ngoài ra, nghiệp vụ ngân hàng đầu tư tài sản (trong đó có trái phiếu) sẽ giảm về quy mô và biên lợi nhuận vì khối lượng phát hành sắp tới mặc dù có thể tăng trở lại so với năm 2022 nhưng vẫn thấp hơn giai đoạn bùng nổ 2019 – 2021 do các điều kiện chặt chẽ. Tiêu chuẩn nhà đầu tư chuyên nghiệp được nâng cao cũng khiến các ngân hàng khó tìm người mua.

Chi phí cho việc tuân thủ các quy định mới của Nghị định 65 cũng sẽ phát sinh nhiều hơn. Và yếu tố quan trọng nhất là niềm tin của nhà đầu tư suy giảm. Các ngân hàng có nguồn thu nhập phụ thuộc vào nghiệp vụ ngân hàng đầu tư càng cao sẽ chịu tác động suy giảm doanh thu phí dịch vụ nhiều hơn.

Hơn nữa, đà tăng trưởng thu nhập phí bancassurance tiếp tục chậm lại trên nền tăng trưởng tín dụng dự kiến thấp hơn, hoạt động tái phân bổ cơ cấu tài sản cá nhân sang kênh tiết kiệm lãi suất cao và sự bão hòa của thị trường bảo hiểm liên kết đầu tư.

Ngoại lệ có thể đến từ một số ngân hàng (LienVietPostBank, HDBank) nhờ ghi nhận phí độc quyền và thu phí bảo hiểm năm đầu khi ký mới các hợp đồng độc quyền phân phối bảo hiểm. Tỷ trọng sản phẩm liên kết đầu tư cũng cho thấy sự giảm nhiệt trong năm 2022 trong khi đây là mảng đóng góp thu nhập phí nhiều nhất trong ngân hàng. Xu hướng này sẽ tiếp tục giảm tốc trong năm 2023, giảm đà tăng trưởng thu nhập phí của ngân hàng trong năm sau.

Trên cơ sở đó, VDSC dự báo tổng thu nhập hoạt động của ngành ngân hàng sẽ tăng trưởng khiêm tốn trong bối cảnh hoạt động cho vay giảm tốc. Cụ thể, trong nhóm ngân hàng mà VDSC theo dõi, tổng thu nhập hoạt động năm 2023 dự báo tăng trưởng khiêm tốn (tăng 10% so với cùng kỳ) khi tăng trưởng thu nhập lãi ở mức 11% và động lượng tăng trưởng thu nhập phí dần hạ nhiệt (+16%).

Ngoài ra, chất lượng tài sản suy giảm nhẹ cùng với chi phí tín dụng tăng ở mức tương đối ( tăng 18%), lợi nhuận trước thuế dự phóng tăng nhẹ ở mức 6% so với năm 2022.

Với dự báo trên, VDSC ước tính tỷ suất sinh lời trên vốn chủ sở hữu (RoE) của các ngân hàng nhìn chung sẽ giảm nhẹ trong năm 2023 trong bối cảnh tăng trưởng kinh tế Việt Nam giảm. Mặc dù vậy, một số ngân hàng có bộ đệm dự phòng dày và chất lượng tài sản tốt, ít phơi nhiễm với những ngành rủi ro, khả năng cao vẫn sẽ giữ được mức RoE tương đối và sẽ hồi phục về mức trung bình trong năm 2024.

Trong năm 2023, VDSC cho rằng chất lượng tài sản ngành ngân hàng có thể bị suy giảm trong chu kỳ đi xuống của lĩnh vực bất động sản cùng với triển vọng xuất nhập khẩu kém tích cực. Dù vậy, sự suy giảm sẽ là khác nhau phụ thuộc vào mức độ tác động đối với trái phiếu doanh nghiệp và cho vay bất động sản. Bộ đệm dự phòng dày sẽ giúp một số ngân hàng có chính sách thận trọng với hai mảng kinh doanh này thậm chí có thể tránh được sự suy giảm về chất lượng tài sản./.