Bước sang năm 2023, dù được dự báo còn thách thức và những khó khăn nhất định nhưng “lửa thử vàng gian nan thử sức”, không ít các doanh nghiệp cũng chuẩn bị tâm thế và chủ động ứng với với những thách thức không chỉ trong năm 2023 mà còn cả giai đoạn tiếp theo. Trong hội nghị tổng kết công tác năm 2022 và triển khai công tác năm 2023 của Ủy ban Chứng khoán Nhà nước (UBCKNN), Thứ trưởng bộ Tài chính Nguyễn Đức Chi yêu cầu trong năm 2023 cần triển khai các giải pháp để thị trường chứng khoán phát triển thực chất, bền vững hơn, tăng thanh khoản, tiếp tục là kệnh dẫn vốn quan trọng của nền kinh tế.

Bên cạnh đó, bộ Tài chính, UBCKNN cũng đã có những giải pháp để tháo gỡ những vướng mắc chung cho thị trường cùng các giải pháp thúc đẩy thị trường chứng khoán (TTCK) năm 2023 và các năm tiếp theo.

Năm 2022, cơ quan quản lý đã có những biện pháp xử lý nghiêm các hành vi vi phạm trên TTCK giúp bảo vệ quyền lợi cho nhà đầu tư. Tại chương trình Talk Show Phố Tài Chính, bà Tạ Thanh Bình, Vụ trưởng Vụ Phát triển Thị trường, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước cho biết động thái của cơ quan quản lý trong việc siết chặt kỷ cương của thị trường được coi là điểm nhấn quan trọng trong năm 2022. UBCKNN đã phối hợp với cơ quan điều tra để xử lý hình sự với những vụ việc lớn như lừa đảo ở Công ty ASA, Tập đoàn FLC hay Tập đoàn Louis. Năm 2022, UBCKNN đã kiểm tra và xử lý vi phạm 495 trường hợp tổ chức và cá nhân có hành vi vi phạm trên TTCK, trong đó có 5 vụ việc liên quan đến thao túng giá trên TTCK. Ngoài ra, đã có nhiều biện pháp bổ sung cũng như chế tài nặng đối với các hành vi vi phạm. Tổng số tiền phạt lên đến trên 39 tỷ đồng.

Theo bà Bình, những động thái này có tác động đến tâm lý nhà đầu tư, thậm chí khiến cho thị trường bị tác động mạnh nhưng những đề này được cho là chỉ mang tính chất ngắn hạn. Trong khi về dài hạn, bà Bình đánh giá những động thái này tạo ra niềm tin cho nhà đầu tư vào sự tăng trưởng bền vững đặc biệt với nhà đầu tư nước ngoài.

Năm 2023, dự báo thị trường sẽ đón nhận những áp lực từ bên ngoài cũng như bên trong. Bà Bình cho rằng nền kinh tế Việt Nam nói chung và TTCK nói riêng sẽ vẫn tiếp tục đối mặt với nhiều khó khăn và thách thức. Áp lực của vấn đề lạm phát cũng như mặt bằng lãi suất tăng cao sẽ còn tiếp diễn. Trong ít nhất nửa đầu năm 2023, lãi suất tăng cao sẽ khiến chi phí đầu vào của các doanh nghiệp sản xuất sẽ khó khăn, điều này sẽ khiến dòng tiền sẽ vẫn ở lại khu vực tính dụng ngân hàng thay vì đổ vào TTCK như năm 2021.

Ngoài ra, kinh tế thế giới cũng sẽ đối mặt với những khó khăn, thậm chí nguy cơ suy thoái dẫn đến nhu cầu và tiêu dùng của các mặt hàng xuất khẩu giảm. Các doanh nghiệp xuất khẩu của Việt Nam sẽ bị ảnh hưởng trực tiếp bởi khó khăn nêu trên.

Về các điểm sáng cho năm 2023, bà Bình cho biết tốc độ lạm phát của Mỹ đã bắt đầu chững lại, Fed cũng phát ra tín hiệu giảm dần biện pháp thắt chặt tiền tệ. Ngoài ra, nền kinh tế Trung Quốc đã có tín hiệu mở cửa trở lại. Bên cạnh đó, nền kinh tế Việt Nam năm 2023 được đánh giá tích cực. Ngân hàng phát triển châu Á cuối tháng 12 vẫn cho rằng Việt Nam còn dư địa tăng trưởng khoảng 6,3% trong năm 2023, cao nhất trong khu vực ASEAN. Cùng với đó, lượng mở mới tài khoản chứng khoán của nhà đầu tư trên TTCK Việt Nam vẫn tăng mạnh, gấp đôi so với năm 2021. Thêm vào đó, nhà đầu tư nước ngoài đã có dấu hiệu mua ròng trở lại rất tích cực. Những điều trên cho thấy TTCK vẫn là kênh đầu tư có triển vọng trong năm 2023.

Về các giải pháp giúp thị trường phát triển bền vững và trở thành kênh huy động vốn trung và dài hạn hiệu quả cho nền kinh tế trong thời gian tới. Đại diện UBCKNN cho biết trong năm tới sẽ tiếp tục rà soát luật Chứng khoán và các văn bản thi hành theo hướng  khắc phục ngay những bất cấp và khó khăn, hỗ trợ cho các doanh nghiệp trong quá trình huy động vốn trên TTCK, tạo nền tảng cho nhà đầu tư tham gia thị trường một cách minh bạch và an toàn hơn. Một điểm nhấn quan trọng nữa, cơ quan quản lý quyết tâm đưa hệ thống giao dịch mới vào vận hành từ giữa năm 2023, qua đó có thể hỗ trợ cho các giải pháp giao dịch mới trên thị trường, triển khai cơ chế thanh toán bù trừ CCP, giúp cho TTCK tiệm cận các thông lệ quốc tế và có thể được cộng điểm trong quá trình đánh giá nâng hạng lên thị trường mới nổi.

Một điểm quan trọng tiếp theo là cơ quan quản lý sẽ nhận mạnh vào việc triển khai cấp giám sát từ phía công ty chứng khoán nhằm đảm bảo nâng cao năng lực của hệ thống giám sát. Bên cạnh hệ thống giám sát hai cấp như hiện nay, UBCKNN sẽ thiết lập hệ thống cơ sở dữ liệu dùng chung và ứng dụng công nghệ trong hoạt động giám sát TTCK, nâng cao xử lý và phát hiện các hành vi vi phạm từ phía cơ quan quản lý thị trường.

Trong năm 2023, thực hiện quy định của Nghị định 65 về vấn đề phát hành trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ, Dự kiến UBCKNN sẽ đưa vào vận thành hệ thống giao dịch thứ cấp dành cho trái phiếu phát hành riêng lẻ từ giữa năm 2023. Đối với thị trường chứng khoán phái sinh, UBCKNN đang phối hợp với các Sở giao dịch chứng khoán rà soát để cải tiến chất lượng chỉ số VN30, đồng thời chỉ đạo các Sở giao dịch triển khai tiếp các loại sản phẩm Hợp đồng tương lai đối với các chỉ số khác ngoài VN30 để đang dạng hóa sản phẩm cho nhà đầu tư.

UBCKNN đã trình Bộ Tài chính để trình Chính phủ dự thảo chiến lược phát triển thị trường chứng khoán đến năm 2030 trong đó trọng tâm đặt ra các vấn đề phát triển bền vững và nhấn mạnh ứng dụng khoa học công nghệ mới trong công tác giao dịch, giám sát, vận hành các hệ thống thị trường…

Trung tâm phân tích Chứng khoán SSI (SSI Research) mới đây công bố báo cáo chiến lược năm 2023, trong đó, đơn vị này đánh giá 2023 sẽ là năm then chốt để thử thách nền tảng sức mạnh của kinh tế Việt Nam. SSI Research cho rằng Việt Nam có thể đạt được tăng trưởng GDP ở mức 6,2% cho năm nay, đây là con số đáng khích lệ trong bối cảnh xu hướng kinh tế thế giới giảm tốc đáng kể.

Cụ thể, Chính phủ đã mở rộng chính sách tài khóa và khu vực kinh tế tư nhân đang thu hút FDI. Chính sách tiền tệ có thể duy trì thận trọng, nhưng không tích cực như năm 2022. Nhu cầu toàn cầu chậm lại vẫn là rủi ro lớn trong ngắn hạn, nhưng đáng quan tâm hơn sẽ là rủi ro thanh khoản và các vấn đề liên quan đến thị trường trái phiếu doanh nghiệp.

Về triển vọng thị trường chứng khoán năm 2023, sau những biến cố trong năm 2022, thị trường chứng khoán Việt Nam bước sang năm 2023 với các yếu tố tích cực và tiêu cực đan xen. Một điểm tích cực mà SSI Research nhận thấy là thị trường đã phản ánh khá nhiều rủi ro, bao gồm cả rủi ro định giá lại trong chu kỳ lãi suất tăng, cũng như triển vọng tăng trưởng kém khả quan hơn cho năm 2023. P/E thị trường dự phóng cho năm 2023 là 9,2 lần (tính tại ngày 30/12/2022), thấp hơn 35% so với mức P/E trung bình của thị trường là 14,16 lần trong giai đoạn 2009 – 2022. Một điểm cộng quan trọng khác cho năm 2023 là đồng VND có thể sẽ ổn định hơn trong năm nay.

Ngược lại, rủi ro về thanh khoản vẫn tồn tại xuyên suốt trong năm, do áp lực lớn đến từ lượng trái phiếu doanh nghiệp đến hạn. Lãi suất có thể sẽ đạt đỉnh nhưng sẽ quay đầu với tốc độ khá chậm. Do đó, thị trường bất động sản có khả năng vẫn sẽ đối mặt với khó khăn. Mặt khác, kỳ vọng được đẩy lên cao khi Chính phủ đang có những động thái thực tế hơn nhằm tháo gỡ khó khăn cho thị trường vốn, cụ thể là chuyển biến tích cực từ quá trình sửa đổi Nghị định 65, tuy nhiên đây được cho là câu chuyện không phải một sớm một chiều có thể giải quyết được.

Với kịch bản cơ sở, SSI Research kỳ vọng VN-Index tăng 15% vào cuối năm 2023 với vùng điểm mục tiêu là 1.160, cao hơn so với ước tính tăng trưởng lợi nhuận là 13,8% cho năm. Mặc dù vậy, sẽ có những giai đoạn trong năm chỉ số có thể ghi nhận vùng điểm cao hơn so với ngưỡng mục tiêu kể trên. Với những động thái chủ động và quyết liệt của Chính phủ để đối phó với các thách thức vĩ mô, SSI Research kỳ vọng thị trường chứng khoán trong năm 2023 sẽ khả quan hơn nếu so sánh với năm 2022, tuy nhiên chưa thể khẳng định lạc quan về khả năng bứt phá mạnh của thị trường.

Liên quan đến thị trường, SSI Research đặt ra các giả định chính: Thứ nhất là về thị trường trái phiếu doanh nghiệp, rủi ro vỡ nợ vẫn tồn tại – đặc biệt đối với các tổ chức phát hành có quy mô nhỏ. Thứ hai, các tổ chức phát hành lớn trên thị trường trái phiếu doanh nghiệp có thể vẫn đứng vững trước rủi ro vỡ nợ nhưng cần được theo dõi chặt chẽ. Cuối cùng, quá trình thanh lọc thị trường/xử lý các sai phạm vẫn tiếp diễn nhưng sẽ không ảnh hưởng quá mạnh mẽ đến thị trường như trong năm 2022.

Các chủ đề đầu tư nổi bật trong năm 2023

Theo SSI Research, thị trường chứng khoán 2023 sẽ có 3 chủ đề nổi bật trong năm, gồm: Đầu tư công; Trung Quốc mở cửa trở lại hoàn toàn và dòng vốn từ nhà đầu tư nước ngoài.

Trong đó, câu chuyện đẩy mạnh đầu tư công vẫn luôn là chất xúc tác cho thị trường, tuy nhiên mức độ giải ngân thực tế còn chậm so với kế hoạch. Vẫn còn khoảng 15 tỷ USD cho giai đoạn 2022 – 2023 vẫn chưa được giải ngân. Bộ Tài chính đã công bố kế hoạch ngân sách cho đầu tư phát triển năm 2023 ở mức 726 triệu tỷ đồng (khoảng 30,5 tỷ USD, cao hơn mức kế hoạch đã sửa đổi cho năm 2022 là 27,2 tỷ USD).

Câu chuyện thứ hai là kỳ vọng Trung Quốc sẽ mở cửa hoàn toàn trở lại. Khách du lịch Trung Quốc chiếm 32% lưu lượng khách hàng không quốc tế đến Việt Nam trong năm 2019, trong khi Trung Quốc là điểm đến du lịch lớn nhất của người dân Việt Nam. SSI Research kỳ vọng lượng khách từ Trung Quốc đến Việt Nam sẽ phục hồi dần dần từ quý II/2023. Lượng khách quốc tế vào năm 2024 có thể vượt mức của năm 2019, đánh dấu sự phục hồi hoàn toàn của ngành hàng không Việt Nam.

Về dòng vốn từ nhà đầu tư nước ngoài, đơn vị này đánh giá thị trường sẽ biến động mạnh theo cả 2 chiều do thanh khoản dự kiến duy trì ở mức thấp (giả định giá trị giao dịch bình quân của thị trường sẽ giảm 25% trong năm 2023). Với thanh khoản ở mức thấp, khi có dòng tiền lớn xuất hiện như dòng tiền từ khối ngoại, thị trường có thể đảo chiều nhanh chóng. Khối ngoại bắt đầu mua ròng mạnh kể từ tuần thứ 2 của tháng 11 và đây là động lực chính cho diễn biến tích cực của thị trường từ thời điểm đó cho đến nay.

Tuy nhiên, SSI Research cho rằng có thể vẫn còn quá sớm để kết luận rằng thị trường chứng khoán Việt Nam có thể bứt phá mạnh trở lại trong cả năm 2023 hay không trước tình hình biến động khó lường của nền kinh tế toàn cầu. Các đợt hồi phục ngắn hạn của thị trường có thể sẽ dựa trên kỳ vọng về khả năng “hạ cánh mềm” của các nền kinh tế trên thế giới cũng như các rủi ro vĩ mô trong nước hạ nhiệt.

Về dài hạn, định giá thị trường được SSI Research đánh giá là sẽ trở nên hấp dẫn hơn và có cơ hội tốt để mua cho mục tiêu dài hạn trong những thời điểm thị trường chịu tác động tiêu cực từ các biến số rủi ro./.