Hà Nội, ngày 26/6/2025 – Tòa án Nhân dân (TAND) Cấp cao tại Hà Nội đã tuyên án phúc thẩm vụ án thao túng thị trường chứng khoán và lừa đảo chiếm đoạt tài sản liên quan đến Tập đoàn FLC, giữ nguyên mức bồi thường cho các nhà đầu tư thứ cấp (F2, F3). Hội đồng xét xử bác yêu cầu điều chỉnh tư cách tố tụng và tăng mức bồi thường của một số nhà đầu tư, khẳng định phán quyết sơ thẩm phù hợp với quy định pháp luật.

Hình Phạt Đối Với Các Bị Cáo

Tòa phúc thẩm tuyên phạt bị cáo Trịnh Văn Quyết, cựu Chủ tịch Hội đồng Quản trị (HĐQT) Tập đoàn FLC, 7 năm tù về tội Lừa đảo chiếm đoạt tài sản và phạt tiền 4 tỷ đồng về tội Thao túng thị trường chứng khoán. Các bị cáo khác cũng nhận án tù và phạt tiền, bao gồm:

• Trịnh Thị Minh Huế: 4 năm 6 tháng tù về tội Lừa đảo chiếm đoạt tài sản, phạt tiền 3,5 tỷ đồng về tội Thao túng thị trường chứng khoán.

• Trịnh Thị Thúy Nga: 38 tháng 21 ngày tù, bằng thời gian tạm giam, và phạt tiền 3 tỷ đồng.

• Hương Trần Kiều Dung, cựu Phó Chủ tịch Thường trực FLC: 3 năm 6 tháng tù và phạt tiền 3 tỷ đồng.

• 7 bị cáo khác: Nhận án giảm nhẹ, phạt tiền 2 tỷ đồng về tội Thao túng thị trường chứng khoán.

• Các bị cáo còn lại: Lĩnh án từ 36 tháng tù treo đến 4 năm 6 tháng tù về các tội Lừa đảo chiếm đoạt tài sản, Cố ý công bố thông tin sai lệch hoặc che giấu thông tin trong hoạt động chứng khoán, và Lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ.

Hành Vi Phạm Tội và Thiệt Hại

Theo bản án sơ thẩm, ông Trịnh Văn Quyết chỉ đạo nâng khống vốn điều lệ Công ty Faros từ 1,5 tỷ đồng lên 4.300 tỷ đồng, niêm yết cổ phiếu ROS trên Sở Giao dịch Chứng khoán TP.HCM (HOSE). Các bị cáo đã sử dụng HOSE làm công cụ bán 391.155.480 cổ phiếu khống, chiếm đoạt hơn 3.621 tỷ đồng từ các nhà đầu tư.

Tòa xác định 25.853 nhà đầu tư mua cổ phiếu ROS đợt đầu là bị hại, chịu thiệt hại trực tiếp từ hành vi gian lận. Hơn 63.000 nhà đầu tư khác được triệu tập với tư cách người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan, do mua cổ phiếu từ các nhà đầu tư khác, chịu thiệt hại gián tiếp.

Tranh Cãi Về Tư Cách Tố Tụng

Tại phiên phúc thẩm, một số nhà đầu tư đề nghị chuyển từ tư cách người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan sang bị hại để được hưởng mức bồi thường cao hơn. Tòa phúc thẩm khẳng định phán quyết sơ thẩm đúng quy định tại Điều 62 và Điều 65 Bộ luật Tố tụng Hình sự. Những nhà đầu tư mua cổ phiếu ROS đợt đầu chịu tác động trực tiếp từ hành vi phạm tội của các bị cáo, trong khi các nhà đầu tư thứ cấp (F2, F3) không chịu ảnh hưởng trực tiếp, do đó được xác định là người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan.

Mức Bồi Thường Không Thay Đổi

Bản án sơ thẩm quy định mức bồi thường cho nhà đầu tư bị hại là 7.215 đồng/cổ phiếu, trong khi nhà đầu tư liên quan nhận 5.466 đồng/cổ phiếu. Một số nhà đầu tư thứ cấp yêu cầu điều chỉnh mức bồi thường để đảm bảo công bằng, nhưng Tòa phúc thẩm bác yêu cầu này.

Hội đồng xét xử nhận định, hành vi nâng khống vốn của các bị cáo dẫn đến việc cổ phiếu ROS bị hủy niêm yết vào năm 2012, làm giảm tính thanh khoản. Tuy nhiên, giá trị cổ phiếu ROS còn phụ thuộc vào tâm lý thị trường, cung cầu, và các yếu tố khác. Hiện tại, Công ty Faros vẫn hoạt động, và cổ phiếu ROS vẫn có giá trị lưu hành trên thị trường tự do, dù không đủ điều kiện niêm yết trên sàn.

Tòa xác định vốn điều lệ thực tế của Faros là 2.573 tỷ đồng, trong khi số vốn nâng khống là 3.102 tỷ đồng, chiếm 54,66% vốn điều lệ sau lần tăng vốn thứ 7 (5.675 tỷ đồng). Do đó, mỗi cổ phiếu mệnh giá 10.000 đồng có 5.466 đồng là vốn khống, và đây là mức bồi thường hợp lý cho các nhà đầu tư. Các bị cáo không phải bồi thường toàn bộ số tiền nhà đầu tư đã chi để mua cổ phiếu.

Giải Quyết Tranh Chấp Dân Sự

Tòa án nhấn mạnh, nếu có tranh chấp về mức bồi thường, các bên có thể thỏa thuận với nhau hoặc khởi kiện dân sự trong vụ án khác. Phán quyết phúc thẩm giữ nguyên quyết định sơ thẩm, không chấp nhận yêu cầu tăng mức bồi thường cho nhà đầu tư F2, F3, đảm bảo tính nhất quán và phù hợp với quy định pháp luật.

Cơ quan điều tra Bộ Công an đề nghị truy tố cựu Chủ tịch Tập đoàn FLC Trịnh Văn Quyết cùng 7 cựu lãnh đạo, cán bộ của Sở Giao dịch Chứng khoán TP.HCM (HoSE) và Ủy ban Chứng khoán Nhà nước vì thao túng thị trường chứng khoán và lừa đảo chiếm đoạt hơn 3.600 tỷ đồng.

Ông Lê Hải Trà, cựu tổng giám đốc Sở Giao dịch chứng khoán TP.HCM, bị đề nghị truy tố trong vụ án liên quan Trịnh Văn Quyết – Ảnh: HSX

Thủ đoạn tăng vốn “ảo” của Trịnh Văn Quyết

Từ năm 2014-2016, Trịnh Văn Quyết nâng vốn điều lệ Công ty FLC Faros từ 1,5 tỷ đồng lên 4.300 tỷ đồng bằng các thủ tục khống. Faros sau đó được niêm yết trên HoSE, thu hút vốn đầu tư nhờ các báo cáo tài chính sai lệch.

Ông Trần Đắc Sinh – Ảnh: HoSE

Vai trò của lãnh đạo HoSE

Bốn cựu lãnh đạo HoSE, gồm ông Trần Đắc Sinh (cựu Chủ tịch HĐQT), Lê Hải Trà (cựu Tổng Giám đốc), Trầm Tuấn Vũ và Lê Thị Tuyết Hằng, bị cáo buộc “lợi dụng chức vụ, quyền hạn” khi phê duyệt hồ sơ niêm yết của Faros dù biết báo cáo kiểm toán không đảm bảo tính xác thực. Ông Sinh và ông Trà, vì mối quan hệ cá nhân với Trịnh Văn Quyết, đã chỉ đạo cấp dưới tạo điều kiện cho Faros niêm yết, giúp công ty này huy động vốn bất hợp pháp.

Sai phạm tại Ủy ban Chứng khoán

Ba cán bộ Ủy ban Chứng khoán Nhà nước, gồm Lê Công Điền (Vụ trưởng), Dương Văn Thanh và Phạm Minh Trung (Trung tâm Lưu ký Chứng khoán), bị đề nghị truy tố vì công bố thông tin sai lệch hoặc che giấu thông tin. Ông Điền thừa nhận biết sai phạm nhưng vẫn phê duyệt hồ sơ do lo ngại ảnh hưởng công việc và áp lực từ mối quan hệ của Trịnh Văn Quyết.

Ông Trịnh Văn Quyết bị đề nghị truy tố hai tội danh thao túng thị trường chứng khoán và lừa đảo chiếm đoạt tài sản – Ảnh: TTO

Hậu quả nghiêm trọng

Sai phạm của các bị can giúp Faros niêm yết 430 triệu cổ phiếu khống, tạo điều kiện cho Trịnh Văn Quyết lừa đảo, chiếm đoạt hơn 3.600 tỷ đồng từ nhà đầu tư. Một số cá nhân liên quan khác được đề nghị xử lý hành chính do thiếu trách nhiệm.

Phát biểu tại Quốc hội chiều 8/11, Đại biểu Mai Thị Phương Hoa (đoàn Nam Định) – Ủy viên thường trực Ủy ban Tư pháp của Quốc hội, nêu thực trạng và giải pháp ngăn chặn tội phạm trong lĩnh vực chứng khoán.

Theo báo cáo của Chính phủ, thời gian qua lãnh đạo một số tập đoàn tư nhân đã bị khởi tố về tội thao túng chứng khoán và lừa đảo chiếm đoạt tài sản. Đại biểu Mai Thị Phương Hoa đánh giá cao cơ quan cảnh sát điều tra Bộ Công an đã phát hiện và khởi tố điều tra các vụ án này. Có thể nói, đây là các vụ án gây rung động thị trường chứng khoán Việt Nam. Qua những vụ án này cơ quan điều tra đã phát hiện được nhiều hành vi và thủ đoạn như sau:

Thứ nhất, hành vi mua bán cổ phiếu không báo cáo, không công bố thông tin trước khi thực hiện hành vi giao dịch của cổ đông lớn, người nội bộ, người có liên quan.

Thứ hai, thao túng với thủ đoạn trực tiếp, mượn, thuê người mở nhiều tài khoản chứng khoán nhằm liên tục mua bán cổ phiếu giữa các tài khoản với nhau nhằm tạo cung cầu giả, đẩy giá cổ phiếu, thu hút nhà đầu tư trên thị trường sau đó bán thu lợi bất chính.

Thứ ba, làm giả hồ sơ, tài liệu tăng vốn khống thông qua tăng cổ phiếu và làm thủ tục để phát hành trục lợi.

Thứ tư, tung tin giả trên mạng xã hội, lôi kéo các nhóm tư vấn mua bán cổ phiếu để thao túng trục lợi.

“Các hành vi với những thủ đoạn nêu trên đã gây thiệt hại nặng nề về kinh tế cho nhiều nhà đầu tư làm thị trường chứng khoán có những giai đoạn chao đảo và giảm điểm mạnh, làm ảnh hưởng tiêu cực đến thị trường vốn, làm giảm niềm tin của các nhà đầu tư vào thị trường chứng khoán. Hệ quả là đã làm cho thị trường chứng khoán Việt Nam năm qua có nhiều biến động và tiềm ẩn rủi ro như đánh giá của Ủy ban Kinh tế của Quốc hội”, bà Hoa nói.

Đại biểu Mai Thị Phương Hoa cho rằng, để xảy ra tình trạng trên có một số nguyên nhân chính sau:

Thứ nhất, đó là sự sơ hở, bất cập của hệ thống pháp luật về thị trường chứng khoán và về quản lý doanh nghiệp đã tạo điều kiện thuận lợi cho đối tượng phạm tội lợi dụng để lách quy định của luật, như việc nâng khống vốn điều lệ của doanh nghiệp trước khi niêm yết trên thị trường đã được các đối tượng thực hiện dễ dàng thông qua một loạt thủ thuật nhằm che mắt cơ quan chức năng. Chọn cách này, doanh nghiệp không phải nộp tiền vào tài khoản phong tỏa, không phải công khai, minh bạch như doanh nghiệp đã lên sàn.

Thứ hai, sự tinh vi, liều lĩnh, bất chấp mọi thủ đoạn của kẻ phạm tội, thậm chí đưa cả người nhà, người thân tín để cùng thực hiện hành vi phạm tội.

Thứ ba, sự buông lỏng của một số cơ quan quản lý nhà nước có thẩm quyền trong những giai đoạn nhất định. Đáng lưu ý là có những hành vi, thủ đoạn như đã nêu ở trên đã xảy ra nhiều lần nhưng không bị phát hiện hoặc đã từng có lần bị phát hiện nhưng chỉ bị xử lý vi phạm hành chính. Điều này tạo nên tâm lý nhờn luật của đối tượng phạm tội.

Gần đây số lượng người bị truy cứu trách nhiệm hình sự về tội thao túng chứng khoán tăng lên. Việc làm này của các cơ quan chức năng không những có tác dụng răn đe đối với các đối tượng có ý định thao túng trên thị trường mà còn giúp nhà đầu tư rút ra các bài học cần thiết, là tín hiệu cho thấy sự nỗ lực của cơ quan điều tra và các cơ quan chức năng khác giúp làm thị trường phát triển lành mạnh hơn.

“Tôi nhất trí với quan điểm của đồng chí Bộ trưởng Bộ Công an và đồng chí Viện trưởng Viện Kiểm sát nhân dân tối cao, đó là không bỏ lọt tội phạm nhưng cũng không hình sự hóa quan hệ dân sự kinh tế, xử lý nghiêm đối với hành vi cố ý và có yếu tố vụ lợi nhưng cũng tạo điều kiện cho người phạm tội khắc phục vi phạm. Tôi cũng đồng tình với việc song song với công tác điều tra, khám phá các vụ án kinh tế thì Bộ Công an cũng đã kịp thời cung cấp thông tin và phản bác tin đồn thất thiệt để giúp ổn định thị trường, ổn định tâm lý xã hội, góp phần bảo vệ doanh nghiệp và nhà đầu tư làm ăn chân chính”, Đại biểu Mai Thị Phương Hoa nêu quan điểm và kiến nghị bốn vấn đề:

Thứ nhất, sửa đổi các quy định của pháp luật có liên quan về thị trường chứng khoán và quản lý doanh nghiệp.

Thứ hai, xử lý nghiêm những cá nhân, thậm chí pháp nhân thương mại trực tiếp có liên quan nếu có đầy đủ số hiệu.

Thứ ba, tăng cường công tác kiểm tra, giám sát doanh nghiệp.

Thứ tư, các cơ quan tư pháp cần kịp thời thông tin tới các cơ quan nhà nước có thẩm quyền về phương thức, thủ đoạn phạm tội để tăng cường tính cảnh báo, phòng ngừa.

Đại tướng Tô Lâm – Bộ trưởng Bộ Công an: “Công tác phát hiện, điều tra các vụ án, vụ việc kinh tế, tham nhũng có bước tiến mới, trong đó phát hiện, xử lý một số vụ án trong lĩnh vực có chuyên môn sâu (chứng khoán, trái phiếu doanh nghiệp…) góp phần cảnh tỉnh, răn đe tạo môi trường lành mạnh để phát triển kinh tế – xã hội bền vững”.

Bà Lê Thị Nga – Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp của Quốc hội: “Năm 2022, công tác phát hiện và xử lý tội phạm và vi phạm pháp luật có nhiều chuyển biến tích cực và đạt được nhiều chỉ tiêu của Quốc hội giao. Việc phát hiện, xử lý một số vụ án kinh tế lớn liên quan đến thị trường chứng khoán và phát hành trái phiếu doanh nghiệp đã góp phần làm minh bạch hóa thị trường, xây dựng xã hội lành mạnh, trật tự, kỷ cương, bảo đảm tính răn đe cao”.