Theo thống kê của Bộ Xây dựng, trong nửa đầu năm 2022, giá thép liên tục tăng, ngay trong 6 tháng đầu năm ghi nhận việc điều chỉnh tăng đến 7 lần. Đặc biệt, chỉ riêng trong tháng 3/2022, giá thép tăng nóng 6 lần (vượt mức 19 triệu đồng/tấn và tăng khoảng 2,4 triệu đồng/tấn so với cuối năm 2021).

Tuy nhiên, trong 2 tháng tiếp theo, giá thép lại điều chỉnh giảm liên tiếp 7 lần, kéo giá thép trở về mặt bằng các tháng cuối năm 2021 (thời điểm này giá trung bình khoảng 17.000 đồng/kg chưa có thuế VAT). Trong các tháng 7 và tháng 8 giá thép tiếp tục giảm xuống còn 14.500 đồng/kg, giảm tiếp 15% so với mức thấp nhất của tháng 5/2022.

Lý giải giá thép liên tục giảm, Bộ Xây dựng nhận định do giá nguyên liệu đầu vào giảm mạnh, cùng với đó nguồn cung dồi dào, hàng tồn kho còn nhiều, buộc các doanh nghiệp phải hạ giá sản phẩm nhằm kích cầu thị trường.

Vẫn theo đà đi xuống, đến tháng 10/2022, tình hình sản xuất và tiêu thụ thép tiếp tục diễn biến giảm lần lượt là 16,38% và 29,4% so với cùng kỳ. Giai đoạn này nguyên liệu sản xuất thép như quặng sắt, cuộn cán nóng (HCR), thép phế liệu nhập khẩu giảm giá rất mạnh nên giá thép trong nước giảm sâu là điều không tránh khỏi.

Tính đến thời điểm hiện tại, giá thép vẫn giữ mức ổn định so với thời điểm tháng 10/2022 (trung bình trong khoảng 14.400 đồng/kg – 15.500 đồng/kg tùy khu vực).

Nguyên nhân giá thép giữ ổn định do hàng tồn kho còn khá cao và nhu cầu giảm do thị trường xây dựng, bất động sản trong nước cũng như khu vực đang suy yếu. Trong thời gian ngắn tới, việc “giảm cầu” là yếu tố chính khiến giá thép có thể tiếp tục giảm sâu hơn.

Bên cạnh thị trường thép nhiều biến động, thì từ tháng 3/2022 đến tháng 10/2022, giá xi măng lại cơ bản giữ ổn định với mức giá khoảng 1.200 – 2.900 đồng/kg, tăng khoảng 15% so với quý IV/2021 và tăng khoảng 18% so với quý IV/2020. Giá xi măng có xu hướng tăng bình quân 1,45% hàng tháng.

Theo Bộ Xây dựng, từ tháng 11/2022 đến nay, giá xi măng tiếp tục leo cao với mức khoảng 1.400 – 2.500 đồng/kg, do giá nguyên liệu, chi phí đầu vào cao (đặc biệt là giá than) buộc các doanh nghiệp phải tăng giá bán.

Tuy nhiên, tỷ lệ tiêu thụ xi măng trong nước và xuất khẩu xi măng lại chậm và suy yếu, ngược lại với giá bán, dẫn đến tình trạng dư nguồn cung gây khó khăn cho các doanh nghiệp trong ngành Xi măng.

Đối với vật liệu nhựa đường, tính đến tháng 07/2022, vẫn giữ ở mức giá trung bình khoảng 17.000 đồng/kg (tăng khoảng 15% so với quý IV/2021 và tăng khoảng 30% so với quý IV/2020). Đến tháng 9/2022, giá nhựa đường có giảm khoảng 500 đồng/kg, đưa mức giá trung bình về khoảng 16.500 đồng/kg. Trong các tháng cuối năm này, giá nhựa đường giữ ổn định ở mức này.

Nhiều chuyên gia cho rằng, việc tăng giá nhựa đường so với các năm trước đây do ảnh hưởng từ việc tăng giá xăng dầu trên thế giới. Việc tăng giá nhựa đường ảnh hưởng không nhỏ đến dự toán xây dựng công trình. Đặc biệt là các công trình giao thông thì đây là loại vật liệu quan trọng để sản xuất bê tông nhựa – công tác có chi phí lớn, chiếm tỷ trọng cao trong tổng chi phí xây dựng.

Theo Cục Kinh tế xây dựng (Bộ Xây dựng), giá vật liệu khai thác tự nhiên (như cát, đá) dùng san lấp trong các dự án cũng có tăng nhẹ. Trong nửa đầu năm 2022, giá cát xây dựng trên cả nước có xu hướng tăng nhưng không có sự biến động bất thường. Mức tăng được ghi nhận bình quân tỷ lệ 1,53% hàng quý; riêng loại cát vàng chuyên dùng để đổ bê tông thì mức giá bán ngoài thị trường dao động khoảng từ 420.000 – 460.000 đồng/m3.

Việc giá cát vàng tăng cao và không có dấu hiệu giảm nguyên nhân chủ yếu do khan hiếm nguồn cung, tình trạng khan hiếm cát không chỉ diễn ra ở Việt Nam mà còn diễn ra ở nhiều quốc gia khác.

Nửa cuối năm 2022, giá cát tăng nhẹ (mức tăng 1 – 2%) do nhu cầu thị trường, trung bình từ 435.000 – 465.000 đồng/m3. Như vậy, có thể thấy giá cát năm 2022 cơ bản ổn định, không có diễn biến gì bất thường.

Các loại đá xây dựng thì lại tương đối ổn định, thời điểm nửa cuối năm 2022 giá tại khu vực miền Bắc và miền Trung có xu hướng tăng so với nửa đầu năm 2022 (tăng khoảng 7 – 8%); riêng miền Nam ghi nhận giảm so với nửa đầu năm 2022 (mức giảm trong khoảng 2 – 3%).

Dự báo trong quý I/2023, giá thép có khả năng tiếp tục giảm nhẹ do thị trường giảm cầu. Các loại vật liệu xây dựng khác sẽ tăng nhẹ khi các dự án quan trọng quốc gia khởi công trên diện rộng.

Thời gian tới, Bộ Xây dựng tiếp tục phối hợp cùng các Bộ ngành có liên quan tổ chức thực hiện các biện pháp nhằm kiểm soát và quản lý thị trường vật liệu xây dựng. Tích cực theo dõi chặt chẽ diễn biến của thị trường, tăng cường việc kiểm soát các địa phương trong công bố giá vật liệu xây dựng./.

Tái chế, tái sử dụng 60% phế thải xây dựng vào năm 2050

Theo TCVN 6705:2000, chất thải rắn xây dựng (CTRXD) là phế thải được thải ra do phá dỡ, cải tạo các hạng mục/công trình xây dựng cũ, hoặc do xây dựng các hạng mục/công trình mới (nhà, cầu cống, đường giao thông…) như vôi vữa, gạch ngói vỡ, bê tông, ống dẫn nước, tấm lợp… và các vật liệu khác. CTRXD rất đa dạng về chủng loại, thành phần và chất lượng cũng rất khác nhau do có thể được thu gom từ nhiều nguồn.

Theo Báo cáo môi trường quốc gia năm 2011, tổng lượng chất thải rắn đô thị trung bình là 60 nghìn tấn/ngày, trong đó CTRXD chiếm từ 10-12% và tỷ lệ ở các đô thị lớn có thể lên tới 20-25%. Riêng tổng lượng CTRXD năm 2010 là 1,9 triệu tấn và con số này có thể tăng lên khoảng 9,6 triệu tấn vào năm 2025. Tình hình này yêu cầu Việt Nam phải thiết lập hệ thống quản lý phế thải xây dựng hiệu quả để kiểm soát ô nhiễm môi trường và tăng cường khả năng chế tạo các loại vật liệu mới từ phế thải xây dựng tái chế.

Để thực hiện mục tiêu này, Bộ Xây dựng đã ban hành Thông tư 08/2017/TT-BXD ngày 16/5/2017 quy định về quản lý chất thải rắn xây dựng. Đến ngày 7/5/2018, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 491/QĐ-TTg về điều chỉnh Chiến lược quốc gia về quản lý tổng hợp chất thải rắn đến năm 2025, tầm nhìn đến năm 2050, trong đó nêu rõ mục tiêu đến năm 2050, khoảng 90% tổng lượng CTRXD phát sinh tại các đô thị cần được thu gom, xử lý đáp ứng yêu cầu bảo vệ môi trường, trong đó 60% được tái sử dụng hoặc tái chế thành các sản phẩm.

Nội dung sử dụng chất thải xây dựng tái chế để sản xuất vật liệu xây dựng tiếp tục được Thủ tướng Chính phủ nhấn mạnh trong Quyết định số 882/QĐ-TTg ngày 22/7/2022 phê duyệt Kế hoạch hành động quốc gia về tăng trưởng xanh giai đoạn 2021 – 2030.

Thiết lập hệ thống quản lý phế thải xây dựng là rất cần thiết

Để giúp đỡ Việt Nam thực hiện mục tiêu trên, hai cơ quan của Chính phủ Nhật Bản là Cơ quan Khoa học và Công nghệ Nhật Bản (JST) và Cơ quan Hợp tác Quốc tế Nhật Bản (JICA) đã tài trợ thực hiện dự án SATREPS: “Thiết lập hệ thống quản lý phế thải xây dựng hiệu quả nhằm kiểm soát ô nhiễm môi trường và tăng cường khả năng chế tạo các loại vật liệu mới từ phế thải xây dựng tái chế ở Việt Nam”.

Dự án có 5 hoạt động chính, bao gồm: Xây dựng hướng dẫn quản lý phế thải xây dựng (PTXD) thân thiện với môi trường ở Việt Nam; Xây dựng hệ thống quản lý và Trung tâm xử lý tái chế chất thải – Kinh tế tuần hoàn; Phát triển công nghệ mới nhằm kiểm soát ô nhiễm môi trường và xây dựng hạ tầng từ các vật liệu tái chế ở Việt Nam; Nâng cao năng lực lãnh đạo và nhân sự quản lý PTXD ở Việt Nam; Đề xuất mô hình kinh doanh chiến lược cho việc tái chế PTXD và áp dụng các biện pháp quảng bá hiệu quả nhằm đáp ứng chiến lược quốc gia về quản lý PTXD đến năm 2025 và tầm nhìn 2050.

Rõ ràng, việc áp dụng các biện pháp tái chế, tái sử dụng chất thải xây dựng là một cách làm phù hợp với định hướng kinh tế tuần hoàn đã được quy định trong các văn bản quy phạm pháp luật của Việt Nam.

TS. Tống Tôn Kiên, giảng viên Trường Đại học Xây dựng Hà Nội, Phó Giám đốc Ban quản lý dự án SATREPS cho rằng, Việt Nam cần sớm thực hiện nghiên cứu đề xuất các giải pháp quản lý và mô hình tái chế CTRXD phù hợp cho từng địa phương. Các địa phương nên áp dụng phương pháp dự báo lượng CTRXD phát sinh để phục vụ công tác quản lý và quy hoạch.

Ngoài ra, Việt Nam cũng nên xây dựng đề án tổng thể về quản lý và tái chế CTRXD nhằm bảo vệ môi trường trên địa bàn tỉnh/thành phố đến năm 2025, tầm nhìn 2030, đồng thời xây dựng chính sách khuyến khích đầu tư xử lý và tái chế CTRXD trên địa bàn và tăng cường công tác tuyên truyền, phổ biến chính sách quản lý CTRXD đến người dân và các bên liên quan.

Trong khi đó, PGS.TS. Nguyễn Đức Lượng, giảng viên Khoa Kỹ thuật Môi trường của Trường Đại học Xây dựng Hà Nội nhấn mạnh tầm quan trọng của việc phân loại CTRXD tại nguồn. Kinh nghiệm của Nhật Bản và một số quốc gia khác trên thế giới cho thấy, việc xây dựng kế hoạch quản lý CTRXD trước khi thực hiện phá dỡ công trình là rất cần thiết. Sau đó, công việc phải làm là xác định các nhóm CTRXD thông thường và CTRXD nguy hại để có hình thức phân loại và lưu giữ phù hợp, đồng thời tận dụng và tái chế CTRXD thông thường càng nhiều càng tốt.

Xuất phát từ thực tế này, PGS.TS. Nguyễn Đức Lượng kiến nghị, Chính phủ Việt Nam cần ban hành những cơ chế, chính sách phù hợp để tăng cường áp dụng “Chỉ dẫn kỹ thuật quy trình thu gom và phân loại CTRXD tại công trình phá dỡ” trong thực tế và hỗ trợ, thúc đẩy công tác phân loại, tái chế, tái sử dụng CTRXD./.