Việc thu phí tham quan di tích lịch sử đang trở thành một vấn đề xã hội nóng tại Việt Nam. Một bên ủng hộ việc thu phí để bảo tồn và phát huy giá trị của các di tích lịch sử, trong khi một bên khác phản đối, cho rằng những di tích này là tài sản tinh thần chung của dân tộc và không thể đem ra mua bán.
Khu di tích Quốc gia đặc biệt Ngã ba Đồng Lộc tại tỉnh Hà Tĩnh là một ví dụ điển hình về vấn đề này. Nơi đây, cách thành phố chỉ 5 cây số, thường xuyên đón hàng chục nghìn lượt khách đến dâng hương tưởng niệm và tri ân các anh hùng liệt sĩ. Tuy nhiên, việc vận hành khu di tích này do Ban Quản lý thuộc Tỉnh đoàn Hà Tĩnh phụ trách đang gặp nhiều khó khăn do thiếu nguồn lực tài chính.
Một tấm vé tham quan không chỉ là một khoản thu nhỏ mà còn đóng vai trò quan trọng trong việc bảo tồn và phát huy giá trị của các di tích. Ở nhiều quốc gia, việc thu phí tham quan di tích là nguồn thu chính để duy trì hoạt động của các di sản văn hóa và lịch sử. Tuy nhiên, ở Việt Nam, việc thu phí thường vấp phải phản ứng từ dư luận, bởi lẽ nhiều người vẫn cho rằng di tích lịch sử là tài sản chung của dân tộc.
Để việc thu phí tham quan di tích trở nên hợp lý và được xã hội chấp nhận, cần đảm bảo một số nguyên tắc cơ bản. Thứ nhất, cần minh bạch mục đích thu phí, công khai nguồn thu và việc chi tiêu cho các hoạt động bảo tồn và phát huy giá trị di tích. Điều này sẽ giúp tạo sự tin tưởng từ phía công chúng. Thứ hai, cần có chính sách miễn, giảm phí linh hoạt và nhân văn đối với các đối tượng như cựu chiến binh, người có công với cách mạng, người khuyết tật, trẻ em, học sinh – sinh viên, và cư dân địa phương. Việc này không chỉ giúp giảm bớt gánh nặng tài chính cho các đối tượng này mà còn thể hiện sự nhân văn và bao quát của chính sách.
Cuối cùng, cần có cái nhìn linh hoạt và thấu đáo để tấm vé tham quan không trở thành rào cản mà trở thành cầu nối giữa quá khứ và hiện tại, giữa ký ức và trách nhiệm gìn giữ di sản của thế hệ hôm nay dành cho mai sau. Điều quan trọng là cần có sự cân bằng giữa việc bảo tồn di tích và việc đảm bảo quyền tiếp cận của công chúng đến những di sản văn hóa và lịch sử quý báu của dân tộc. Chỉ khi đạt được sự cân bằng này, việc thu phí tham quan di tích mới thực sự được xã hội chấp nhận và ủng hộ.
Chỉ khi có được sự đồng thuận và ủng hộ từ xã hội, các di tích lịch sử mới có thể được bảo tồn và phát huy giá trị một cách bền vững. Đó không chỉ là việc thu phí mà còn là trách nhiệm của mỗi người trong việc giữ gìn và phát huy di sản của dân tộc.